| dc.description.abstract | Het boekengenre literaire non-fictie heeft de laatste decennia enorm aan populariteit gewonnen. Eén van de bekendste en succesvolste schrijfsters van literaire non-fictie is Annejet van der Zijl. Literaire non-fictieverhalen dragen een spanning tussen werkelijkheid en verbeelding met zich mee. De verhalen bevatten de belofte dat ze waargebeurd zijn, maar zijn ook literair vormgegeven en hiervoor is verbeelding van de auteur nodig. Deze spanning roept de vraag op welke beeldvorming over naties en
volkeren er tot stand komt in literaire non-fictieverhalen en aan wie die gecreëerde beeldvorming vervolgens is toe te schrijven.
Het doel van dit onderzoek is om te achterhalen welke beeldvorming over naties in literaire nonfictieboeken tot stand komt en hoe de verteller en de hoofdpersoon zich tot die beeldvorming verhouden. Hiervoor zijn de volgende twee onderzoeksvragen opgesteld:
1. Welke beeldvorming over Amerika, Duitsland en Nederland treedt er op in De Amerikaanse prinses (2015), Bernhard (2009) Heineken (2012) van Annejet van der Zijl? 2. Hoe verhouden de verteller en de hoofdpersonen zich tot de gecreëerde beeldvorming in De Amerikaanse prinses (2015), Bernhard (2009) en Heineken (2012) van Annejet van der Zijl? Het corpus wordt gevormd door drie boeken van Annejet van der Zijl: De Amerikaanse prinses (2015), Bernhard (2012) en Heineken (2014). In deze drie boeken hebben de hoofdpersonages respectievelijk de Amerikaanse, Duitse en Nederlandse nationaliteit. Het eerste functioneel-pragmatische deel van de analyse is gebaseerd op de methode die El Farissi (2008) en Woloszyn (2017) toepasten in hun onderzoek naar beeldvorming in krantenartikelen. Volgens deze methode is er gezocht naar de eigenschapswoorden
en –eenheden: Nederland (Amsterdam), Nederlander (Amsterdammer), uitingen die Holland(er), Amerika, Amerikaans(e), Verenigde Staten, Duitsland en Duits(e)(r) karakteriseren. De gevonden eigenschapswoorden en -eenheden zijn geanalyseerd waardoor inzicht kon worden verkregen in het beeld dat er van Amerika, Duitsland en Nederland in de boeken geformuleerd wordt. Vervolgens is de perspectiefinname in de omschrijvingen onderzocht door in alle zinnen met eigenschapswoorden en -eenheden de focalisator te achterhalen. Uit de analyse is gebleken dat in alle drie de boeken de beeldvorming vooral ligt in de ontwikkeling van de geboortelanden van de hoofdpersoon. Dit lijkt een consequentie te zijn van de stijl van Van der Zijl: zij plaatst het levensverhaal van de hoofdpersoon in historische context. Verder is in De Amerikaanse prinses de stereotype Amerikaanse mentaliteit van de Amerikaanse droom te zien en in Bernhard de stereotype Duitse militaristische mentaliteit. In de karakterisering van de landen die
niet het vaderland van de hoofdpersoon zijn, is geen ontwikkeling te zien. Bovendien lijkt de perspectiefinname van de verteller invloed te hebben op de beeldvorming: in De Amerikaanse prinses en in Bernhard is er sprake van dubbelzinnige focalisatie. In de Amerikaanse prinses leidt dit tot personificatie: de hoofdpersoon gaat voor het land staan. In Bernhard leidt dit tot ironische, negatieve karakterisering van Nederland. | |
