Inzicht in het hoofd van de kijker: Kwalitatief onderzoek naar de betekenisgeving aan de Nederlandse voedseldocumentaire Vleesverlangen door mensen met uiteenlopende voedselpatronen.

Abstract

Abstract Dit kwalitatieve onderzoek laat zien welke invloed de normen, waarden, kennis, ervaringen en cultuur van het publiek hebben op de betekenisgeving aan een mediatekst. In dit onderzoek is specifiek geëxploreerd welke betekenissen mensen met uiteenlopende voedselpatronen toekennen aan de Nederlandse voedseldocumentaire Vleesverlangen (Borgdorff, 2015). In Vleesverlangen is te zien hoe hoofdpersoon Marijn Frank worstelt met haar vleesconsumptie. De documentaire focust op de relatie tussen een stuk vlees en het gestorven dier. Twee vleeseters, een flexitariër, een vegetariër en een veganist gaven hun reacties op de documentaire. Door middel van semigestructureerde interviews is vastgesteld welke motivaties de respondenten hebben voor hun voedselpatronen met als doel een link te leggen tussen hun ideeën over vleesconsumptie en hun reacties op de documentaire. Er is gewerkt vanuit de receptietheorie van Ien Ang (1996) en de ideeën over representatie van Stuart Hall (2013). Uitgaande van de receptietheorie en de constructivistische benadering van representatie stonden de openheid van mediateksten en een actief publiek tijdens het onderzoek centraal. De hoofdbevinding is dat Vleesverlangen een verscheidenheid aan reacties oproept en geen reflectie is van de werkelijkheid. Door middel van representatie vormen de respondenten zowel tegenstrijdige als overeenstemmende betekenissen over de voedseldocumentaire. De betekenisgeving aan Vleesverlangen werd beïnvloed door de opvattingen die respondenten hadden over zaken in de realiteit, maar ook door grotere culturele invloeden. Documentairemakers moeten er dan ook rekening mee houden dat hun boodschap niet altijd het gewenste effect bereikt, omdat het publiek actief en creatief betekenis vormt.