Van ‘vergeten’ begraafplaats naar omstreden erfgoed: De interneringsbegraafplaats herontdekt. Een casestudy naar de toekomstige markering van de interneringsbegraafplaats van het voormalige interneringskamp Westerbork

Abstract

Kamp Westerbork heeft een gelaagde en complexe geschiedenis. Na de bevrijding van het doorgangskamp diende het terrein als interneringkamp voor NSB’ers, SS’ers en anderen die van collaboratie werden verdacht. In de nabijheid van het kamp werd er een speciale begraafplaats aangelegd voor de geïnterneerden die na hun dood niet werden opgehaald door hun nabestaanden. De begraafplaats raakte door de sluiting van het kamp in 1948 in de vergetelheid, tot het in 2012 werd ‘herontdekt’. In deze thesis staat de toekomst van deze begraafplaats centraal. De negen graven die werden aangetroffen zijn snel geruimd en de personen zijn elders herbegraven, zodat er geen discussie kon ontstaan over de begraafplaats. Nu, zes jaar later, worden er plannen gemaakt voor een verdere inrichting van het kampterrein. Het interneringsverleden zal aandacht krijgen door de voormalige begraafplaats te markeren. De interneringsbegraafplaats valt onder de noemer difficult heritage. De ‘foute’ Nederlandse oorlogsgeschiedenis ligt nog altijd gevoelig en er zijn zeer uiteenlopende meningen over de interneringsperiode. Daarnaast is kamp Westerbork tevens de plek waar we de (Joodse) slachtoffers van de oorlog herdenken. Dit bracht mij tot de volgende onderzoeksvraag: In hoeverre is er plaats voor het interneringsverleden, in de vorm van de markering van de interneringsbegraafplaats nabij het voormalige kampterrein, in de herinneringscultuur van het herinneringscentrum Kamp Westerbork? Aan de hand van een korte vragenlijst heb ik 31 bezoekers om hun mening gevraagd. De meningen liepen zeer uiteen. Het was echter opvallend dat er slechts weinig mensen zeer afwijzend tegenover een markering stonden. Over de precieze invulling en het doel van de markering waren de meningen juist zeer uiteenlopend. Er komt meer ruimte voor moeilijk erfgoed in Nederland, maar de invulling van dit erfgoed blijft nog altijd een struikelpunt, waardoor de interneringsbegraafplaats nog altijd kan worden gerekend tot omstreden erfgoed.