Non-Verbaal Leerkrachtgedrag als Voorspeller van Leerkrachtnabijheid in het Basisonderwijs

Abstract

Non-verbaal gedrag bepaalt voor een groot deel de interpersoonlijke perceptie. Het is daarom van belang dat leerkrachten zich bewust zijn van hun eigen non-verbale gedrag en welk effect dat op de leerlingen heeft. Interpersoonlijke percepties zijn een indicatie van de leerkracht-leerling relatie. De aard van de leerkracht-leerling relatie heeft invloed op het welzijn van de leerkracht en de motivatie en leerresultaten van leerlingen. Dit exploratieve onderzoek was gericht op non-verbaal leerkrachtgedrag als mogelijke voorspeller van de leerlingperceptie van leerkrachtnabijheid in het basisonderwijs. Aan dit onderzoek hebben 25 leerkrachten meegewerkt, die allen lesgaven aan groep 7. De leerkrachten zijn geobserveerd middels een aangepast codeboek van Van Tartwijk (1993) voor het bestuderen van non-verbaal leerkrachtgedrag. Het huidige onderzoek heeft met vier van de vijf constructen gewerkt, namelijk (1) ruimte, (2) lichaam, (3) gezichtsuitdrukking en (4) stemgeluid. In totaal hebben 607 leerlingen deelgenomen. De grootte van de deelnemende klassen varieerde van 18 tot 29 leerlingen. De leerlingperceptie van leerkrachtnabijheid is geanalyseerd middels de VIL-PO uit onderzoeksproject 411-10-915. De multipele regressies wijzen erop dat alleen de observatieset ‘vriendelijke uitstraling’ een significante voorspeller van de leerlingperceptie van leerkrachtnabijheid is. Binnen deze observatieset is alleen de categorie ‘(glim)lachen’ significant gebleken. Dit houdt in dat hoe meer een leerkracht (glim)lacht, hoe nabijer de leerkracht wordt waargenomen door leerlingen. Het is daarom van belang dat leerkrachten vanaf de eerste lesdag meer bewust zijn van het gebruik van (glim)lachen.