Finstagram: een ‘echte’ #nofilter. Een casestudy van Finstagram in relatie tot (online) zelfpresentatie bij jongeren

Abstract

Uit recentelijk onderzoek van de Britse Royal Society for Public health is gebleken dat Instagram de meest negatieve invloed heeft op de mentale gemoedstoestand en welzijn van jongeren. Echter toont hetzelfde onderzoeksrapport aan dat Instagram, in vergelijking met Facebook, Twitter, YouTube en Snapchat, relatief hoog scoort betreffende “self-expression” en “self-identity”. Opvallend is dat eind 2016 een nieuw fenomeen is opgekomen waarbij voornamelijk jongere meiden een tweede Instagramaccount openen om minder sociale druk te ervaren in de presentatie van de zelf, en meer zichzelf te kunnen zijn. Dit fenomeen wordt ‘Finstagram’ genoemd – de ‘f’ refererend aan ‘fake’. In een eerste aanzet tot verder onderzoek van dit fenomeen wordt Finstagram in dit onderzoek onderzocht in relatie tot (online) zelfpresentatie, als onderdeel van identiteitsontwikkeling. Middels een comparatieve, inductieve content analyse zijn vier Instagramaccount-sets geanalyseerd; vier Finstagramaccounts en vier bijbehorende Instagramaccounts (hierna: Rinstagram), om een antwoord te vinden op de onderzoeksvraag. Deze luidt als volgt: ‘Hoe is ‘Finstagram’ te begrijpen in relatie tot zelfpresentatie?’. Hierbij is gefocust op de verschillende strategieën van zelfpresentatie, de verhouding van persona op Finstagram en het Rinstagramaccount, en het begrijpen van Finstagram als vorm van speelse identiteit om zo tot begrip te komen over de rol van Finstagram in (online) zelfpresentatie. Uit het onderzoek is ten eerste gebleken dat er een duidelijk verschil is in zelfpresentatie strategie tussen Finstagram en Rinstagram, waarbij Finstagram fungeert als presentatie van de zelf die schuilt achter de publieke presentatie. Ten tweede is een continue verhouding van persona waargenomen, in lijn met de zelfpresentatie strategie. Het Finstagramaccount dient hier als de persona dimensie achter het masker van de public persona. Ten derde is de notie van mimicry in een geval bruikbaar gebleken om tot nadere interpretatie van Finstagram in zelfpresentatie en identiteitsontwikkeling te komen. Op basis van dit onderzoek wordt daarom geconcludeerd dat Finstagram een performance is die een anders gemedieerde kant van de identiteit toont, die persoonlijker of minder gefilterd overkomt. Rinstagram is wat voor het publiek de ‘echte’ identiteit van het individu is, maar kan feitelijk worden gezien als een masker waarachter het individu zich verschuilt. Uit de analyse van Finstagram en verder onderzoek naar dit fenomeen kunnen verschillende inzichten worden verworven aangaande het onderzoeken van de presentatie van de zelf als onderdeel van identiteitsontwikkeling onder jongeren in de digitale eeuw waar we vandaag de dag in leven.