Grip op tekstbegrip: Een onderzoek naar het tekstbegrip van proza en poëzie en de ontwikkeling ervan onder vwo-leerlingen in leerjaar 3 en in leerjaar 5 van het vwo.

Abstract

Dit onderzoek gaat over de mate en totstandkoming van tekstbegrip met betrekking tot de genres proza en poëzie onder derde- en vijfdeklassers van het vwo. Centraal staat de vraag of het lezen van deze twee genres hetzelfde is en of er een ontwikkeling plaatsvindt op het gebied van tekstbegrip tussen deze twee leerjaren. Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een tekstbegriptest, uitgevoerd in twee klassen (n=59), en interviews met behulp van de methode hardopdenken en stimulated recall (n=12). Ten grondslag aan de analyse ligt de theorie van het creëren van een situatiemodel van Van Dijk en Kintsch (1983): in hoeverre gebruiken leerlingen informatie uit de tekst en persoonlijke en/of algemene kennis om tot tekstbegrip te komen? Aan de hand van de resultaten van de leestests en de analyse van de transcripten is voorzichtig te concluderen dat er geen aantoonbaar verschil zit in het lezen van proza en poëzie. Ook is er geen duidelijk verschil in de manier van het creëren van tekstbegrip tussen de leerlingen van de verschillende leesniveaus van deze leerjaren. Wel zijn er aanwijzingen voor het feit dat sterke lezers actiever lezen: ze gebruiken over het algemeen meer leesactiviteiten en er lijkt evidentie te bestaan voor het creëren van een situatiemodel onder deze groep lezers. Zwakke lezers benaderen de tekst op een passieve wijze en lijken weinig tot geen inzicht te hebben in hun eigen antwoordproces. Hier lijkt een taak voor het onderwijs weggelegd om deze lezers te activeren in hun tekstbehandeling.