De Zuid-Afrikaanse Oorlog (1899-1902) en het sociaal darwinisme Een onderzoek naar de mate waarin sociaal darwinistisch gedachtegoed een rol speelde in het legitimeren van het Britse handelen ten tijde van de Zuid-Afrikaanse Oorlog (1899-1902)

Abstract

In dit onderzoek wordt gekeken naar de mate waarin sociaal darwinistisch gedachtegoed een rol heeft gespeeld in de legitimering van het Britse handelen in Zuid-Afrika tijdens de Zuid-Afrikaanse Oorlog (1899-1902). Om dit te onderzoeken wordt de periode waarin het conflict zich afspeelt, 1899-1902, verdeeld in twee fasen: 1) een fase vóór 5 juni 1900, 2) een fase ná 5 juni 1900. Het idee achter deze verdeling is de intensivering van het conflict die plaatsvindt na 5 juni 1900. Op dit punt in de strijd denken de Britten de Boeren te hebben verslagen: Transvaal en Oranje Vrijstaat zijn annexeert en de Boerentroepen zijn aanzienlijk in aantallen geslonken. Niets is echter minder waar: de Boeren weten de Britten nog bijna twee jaar bezig te houden. Deze intensivering, wat van Boerenzijde inhoudt het gebruik van guerrillatactieken, drijft de Britten tot waanzin, wat hen eveneens over doet gaan op extreem handelen. Met deze reden was het de verwachting een heftigere legitimering te vinden voor het Britse handelen in de periode ná 5 juni 1900, waarbij sociaal darwinisme, het idee dat op basis van biologische erfelijke kenmerken rassenonderscheid gemaakt kan worden, een rol zou hebben gespeeld. De periode vóór 5 juni 1900 zou dan meer gekenmerkt worden door imperialistisch gedachtegoed waarbij de veiligheid van het rijk en de rijkseconomie meer centraal zouden staan. Door te kijken naar verschillende soorten krantenartikelen uit diverse Britse kranten die verhalen over de in Britse ogen verraderlijke daden van de Boeren en de maatregelen van de Britten op deze daden, zou duidelijk moeten worden in welke mate sociaal darwinisme een rol heeft gespeeld in de legitimering van het Britse handelen tijdens dit conflict. Op basis van de gebruikte bronnen blijken de bovengenoemde hypotheses echter niet te kloppen. De Britten blijven vasthouden aan hun ambivalente positie: de Boeren zijn wel anders, en ook een ander ras, maar dit lijkt niet te worden gelegitimeerd door biologische factoren. Dit verschil wordt gelegitimeerd aan de hand van sociaal-culturele factoren zoals opvoeding, normen, waarden, traditie, etc. Om deze factoren meer diepgang te verschaffen kan dit verbonden waar aan de theorie van Pierre Bourdieu betreffende cultureel kapitaal. Met deze theorie geeft Bourdieu eigenlijk aan dat op basis van je afkomst, je opvoeding en je ervaringen je een bepaalde standaard opbouwt. Voor ieder individu is deze standaard anders, en hetzelfde kan gelden voor samenlevingen an sich. Dit is een manier om de ambivalentie in de positie van de Britten te verklaren: de Boeren zijn anders, onder invloed van hun levensstijl, niet aan de hand van biologische en genetische factoren.