Lui en achterlijk? Spanje, Italië en de framing van Zuid-Europese stereotypen in nieuwsbladen tussen 2000 en 2014

Abstract

In dit onderzoek wordt geanalyseerd of een negatief nieuwsframe van ‘historische zuidelijke’ vooroordelen over Spanje en Italië al aanwezig was in de jaren van 2000 tot en met 2007 en of deze tussen 2008 tot en met 2014, na het uitbreken van de kredietcrisis, zijn toegenomen. Om deze vraag te beantwoorden zijn in totaal 374 artikelen die van 2000 tot en met 2014 in internationale ‘kwaliteitsbladen’ verschenen onderzocht op framing aan de hand van mediterrane stereotypen. De gebruikte bronnen zijn het nieuwsblad The Economist en de dagbladen New York Times, Die Welt, Financial Times, Le Monde en het NRC Handelsblad. In ieder van de artikelen komt een visie naar voren over de staat van het bestuur, politiek of economie van Spanje en / of Italië. Er is tussen 2000 en 2014 een continuïteit te zien in de verslaggeving over Italië, deze was zowel voor als na de crisis overwegend negatief. Een mediaframe van corruptie, incompetentie en cliëntelisme wordt veelvuldig in de onderzochte nieuwsbladen beschreven. Voor Spanje was er tussen 2000 en 2008 nauwelijks sprake van framing aan de hand van historische culturele vooroordelen. In deze jaren groeide de economie sterk en kwam het inkomen per hoofd van de bevolking dicht bij dat van welvarende EU-landen als Duitsland en Frankrijk. Hierdoor is de overwegend negatieve historiografie over Spanje niet toepasbaar op het narratief van het Spaanse economische succes van die jaren, waar dit bij Italië wel gebeurde. Wanneer de eerste effecten van de kredietcrisis in 2008 in de eurozone merkbaar worden ontstaat er in de onderzochte media een overkoepelend negatief Zuid-Europees nieuwsframe waar beide landen onder vallen. Zo komt bijvoorbeeld het binaire centrum-periferie denken op. Het goede, hardwerkende en vitale centrum (Nederland, Duitsland, Groot-Brittannië) versus de slechte, zwakke en luie periferie in het zuiden. Een andere term binnen het nieuwsframe van Zuid-Europese stereotypen is dat van PIGS. Waarbij de I en de S respectievelijk voor Italië en Spanje staan. Een acroniem voor de vier grote Zuid-Europese staten in de eurozone. De ‘varkens’ als symbool voor luiheid, losbandigheid en smerigheid.