Professioneel Ruimtegebruik: Een etnografische analyse van de wijze waarop schoolleiders bijdragen aan handelingsvermogen van teams

Abstract

Om het onderwijs continu te blijven aanpassen aan veranderende maatschappelijke behoeften is het van belang dat leraren als agents of change gebruik maken van hun professionele ruimte. Van de hedendaagse onderwijsprofessional wordt daarom verwacht dat zij bijdragen aan de herziening van het nationaal en het schooleigen curriculum. Ondanks de autonomievergroting binnen het onderwijs, blijken docenten echter onvoldoende gebruik te maken van hun handelingsruimte. Vanuit dit opzicht is er ook volgens de Onderwijsraad nieuw perspectief nodig op de professionele autonomie van de leraar. Theoretische visies over hoe de hedendaagse professional dient te komen tot gebruik van handelingsruimte gaan uit van een te individueel perspectief op agency. Het houdt te weinig rekening met de schoolcontext waarbinnen het handelingsvermogen van leraren (teacher agency) ontstaat. Om ervoor te zorgen dat docenten, schoolleiders en beleidsmakers toch samen komen tot een nieuw nationaal curriculum zou de sturingsfilosofie professional governance uitkomst kunnen bieden. Beargumenteerd is echter dat er daarvoor op organisatieniveau eerst een handelingsvacuüm doorbroken dient te worden. Het concept ‘gedistribueerd curriculair leiderschap’ van het SLO biedt hiervoor een eerste aanzet. Om meer inzicht te krijgen in hoe docenten en schoolleiders daadwerkelijk komen tot ruimtegebruik voor schooleigen curriculumontwikkeling is middels een etnogrfische analyse van drie cases verkend hoe en onder welke voorwaarden schoolleiders in het voortgezet onderwijs kunnen bijdragen aan (de ontwikkeling van) handelingsvermogen van teams.