Racisme in de ethische politiek

Abstract

De discussie over de link tussen kolonialisme en racisme speelt vandaag de dag een steeds grotere rol in de samenleving. Ook in de academische wereld wordt er steeds meer aandacht besteed aan het Nederlands koloniale verleden en de impact daarvan op de Nederlandse samenleving. Dit onderzoek schaart zich hieronder en kijkt naar het koloniale denken van de Nederlandse regering aan het begin van de twintigste eeuw. In dit onderzoek staat de vraag centraal hoe de manier waarop er in deze periode door de Nederlandse politiek, in de eerste helft van de twintigste eeuw, werd nagedacht over ras kan worden verklaard. In deze laatste fase van het Nederlands kolonialisme kwam de nadruk te liggen op onderwijs en ontwikkeling van Nederlands-Indië. Door deze ethische politiek kan het lastig zijn om racisme in het koloniale denken te onderzoeken, maar daarvoor biedt het concept paternalisme een goed handvat. Paternalisme is een vorm van racisme waarbij geen openlijke uitingen van vijandigheid voorkomen. Door de troonrede van 17 september 1901 en de radiorede van 6 december 1942 van koningin Wilhelmina te analyseren wordt in dit onderzoek aangetoond hoe racisme, binnen de ethische politiek, een onderdeel was van de heersende opvattingen over gekoloniseerde volken. In de 41 jaar tussen de troonrede en de radiorede verandert daar niets aan.