Lezen in zaakvakken

Abstract

Volgens het PISA-onderzoek daalt de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren ten opzichte van die in andere landen (Gubbels et al., 2019). In het rapport van de Taalunie wordt benoemd dat functioneel lezen (lezen met een doel) een substantiëlere rol moet krijgen in het basisonderwijs, omdat het kan zorgen voor beter leesbegrip en meer leesmotivatie (Pereira & Nicolaas, 2019). Zaakvakken lijken zich goed te lenen voor dit doel, omdat daar relatief veel tekst wordt gebruikt. Dit onderzoek naar het gebruik van functioneel lezen bij zaakvakken in het basisonderwijs is gedaan om uit te zoeken hoe er in de praktijk, door leraren en uitgevers, wordt gekeken naar dit idee. Om zicht te krijgen op de visie van uitgevers, zijn brochures van zeven zaakvakmethodes geanalyseerd. Slechts een van de zeven geanalyseerde brochures heeft expliciete leesdoelen opgesteld. Veel methodes vermijden of beperken teksten, zodat alle leerlingen de stof kunnen volgen. Om de visie en ervaringen van basisschoolleerkrachten te achterhalen, zijn tien bovenbouwleerkrachten van groep 6, 7 en 8 bevraagd aan de hand van semigestructureerde interviews. De geïnterviewde leerkrachten twijfelen aan het nut van het losstaande vak begrijpend lezen en zijn op zoek naar oplossingen. Integratie van het lees- en zaakvakonderwijs lijkt een goede optie, maar leerkrachten weten niet goed hoe zij dit moeten vormgeven en uitvoeren. Waar de uitgevers - afgaand op de visie die hun brochures uitdragen - de rol van teksten juist lijken te minimaliseren in hun lesmethodes en verschillende kansen om leerlingen met teksten te laten werken onbenut laten, zien de geïnterviewde leerkrachten voornamelijk kansen om het leesniveau van hun leerlingen op te krikken door meer met lezen bezig te zijn bij de zaakvakken. Het is niet voor alle leerkrachten even makkelijk om hier geschikte teksten voor te vinden, en juist daarbij zouden uitgevers een cruciale rol kunnen gaan spelen.