Begrijpend lezen in je eigen taal: een eitje? Hoe syntactisch complexe structuren een rol spelen bij tekstbegrip in het Nederlands

Abstract

Zelfs in de eigen taal worden niet alle teksten juist begrepen. Wetenschappers houden zich sinds de jaren twintig van de vorige eeuw bezig met de vraag hoe dit precies kan. Zij proberen leesbaarheidsformules op te stellen, die samengesteld worden op basis van verschillende maten van tekstbegrip. Inmiddels is bekend dat dergelijke formules in ieder geval één maat voor semantiek en één maat voor syntax moeten bevatten, maar het is nog steeds niet bekend welke maten dit dan precies moeten zijn. Voornamelijk op gebied van syntax bestaat hierover geen consensus. Aangenomen wordt dat de maat zinslengte voldoet, maar tegelijkertijd worden de laatste jaren door wetenschappers maten geopperd die iets zeggen over structuur in plaats van lengte. In navolging van dit debat is dit onderzoek ontstaan, waarin nader gekeken werd naar de twee structuurmaten afhankelijkheidslengte en passiefconstructies. Participanten kregen drie verschillende teksten met bijbehorende begripsvragen voorgelegd, waarvan één canonieke tekst en twee teksten gemanipuleerd op basis van de twee bovengenoemde structuurmaten. De correctheidsscores voor de verschillende condities bleken niet significant van elkaar te verschillen. Dit zou te wijten kunnen zijn aan het hanteren van slechts één afhankelijk variabele. Bij een eventueel vervolgonderzoek zou naast de begripsvragen ook gebruik gemaakt kunnen worden van eye tracking.