Van nimf tot zondares. Simonetta Vespucci’s veranderende betekenis in de kunst

Abstract

Simonetta Cattaneo Vespucci’s beeltenis wordt herkend in de Italiaanse kunst en literatuur van de renaissance. De interpretatie van haar aanwezigheid in de kunst heeft altijd samengehangen met de positieve rol die zij heeft gekregen in een groot deel van de Florentijnse literatuur van de renaissance. Dat is vooral herkenbaar in de Stanze van Angelo Poliziano. Deze deugdelijke Simonetta werd door Botticelli afgebeeld in een portret dat is gebaseerd op de nimf die Poliziano in zijn gedicht heeft geschapen, zoals te zien is in het portret in het Städelsches Kunstinstitut in Frankfurt am Main van Botticelli. Na de machtsovername van Girolamo Savonarola veranderde Simonetta’s reputatie. Ze werd het symbool voor de zondigheid van de stad Florence. Dit blijkt uit het gedicht De Anima Peregrina van Tomasso Sardi waarin zij wordt gepersonifieerd als een toonbeeld van ondeugd. Het portret van Piero di Cosimo uit Chantilly, dat tot nu verschillend is geïnterpreteerd, kan met deze kennis op een nieuwe manier verklaard worden. Piero lijkt bij bestudering, in vergelijking met preken van Savonarola en de tekst van Sardi, deze negatief veranderende reputatie van Simonetta Vespucci te weerspiegelen.