Strijd om vrijheid in beeld. Een discoursanalyse van de documentaire Blackfish

Abstract

Zoals de titel stelt, focust dit onderzoek zich op de documentaire Blackfish. De documentaire lijkt negatieve gevolgen te hebben voor dolfinaria zoals het Amerikaanse SeaWorld. Als onderdeel van een ideologische strijd omtrent orka’s in gevangenschap is het interessant om de documentaire te analyseren aan de hand van een discoursanalyse. De ideeën van Foucault (1980; 1981; 1988; 2008) over discours hebben hierbij de basis gevormd. Om erachter te komen welk discours in Blackfish wordt geconstrueerd, is er stapsgewijs een analyse uitgevoerd. Zo is de documentaire opgedeeld in sequenties en zijn zowel de mise-en- scène als het narratief geanalyseerd. Belangrijk om te onthouden is dat een documentaire slechts een representatie van de werkelijkheid is en dus geen objectieve weergave van de realiteit geeft. Dankzij een creatief proces heeft onbewerkt beeldmateriaal een bepaalde structuur van betekenis. Door keuzes van regisseur Cowperthwaite hebben de beelden uit Blackfish op paradigmatisch en syntagmatisch niveau betekenis gekregen. Daarnaast worden door de representaties die in de documentaire worden gedaan, connotaties geproduceerd. Uit de analyse is gebleken dat in Blackfish de betekenis wordt geconstrueerd dat orka’s, als wonderlijke en onschuldige dieren, niet in gevangenschap horen te leven. Daarnaast wordt het incident met Dawn Brancheau als uitgangspunt genomen en leiden alle gebeurtenissen die in de documentaire worden besproken naar deze dag. Blackfish produceert voornamelijk kennis over orka’s als bewonderingswaardige dieren en de negatieve kant van dolfinaria. Het discours dat in de documentaire wordt geconstrueerd omvat dan ook de opvatting dat orka’s niet in gevangenschap horen te leven.