Een onderzoek naar de mate waarin leeservaring van de lezer een rol speelt bij de identificatie met een personage uit een narratieve tekst.

Abstract

Ieder mens komt in zijn leven in aanraking met verhalen. Verhalen kunnen de attitudes van mensen beïnvloeden. Wanneer iemand overtuigd raakt door een narratieve tekst kan dat leiden tot een vorming of verandering van attitude. Dit wordt ook wel narratieve overtuiging genoemd. Narratieve overtuiging kan plaatsvinden door middel van identificatie met het personage. Factoren die de mate van identificatie kunnen beïnvloeden zijn een waargenomen gelijkenis met het personage en de mate van sympathie voor het personage. Ook het vertelperspectief van het personage kan de mate van identificatie met een personage beïnvloeden. Wanneer iemand zich identificeert met een personage verbeeldt hij of zij zich dat hij of zij het personage is. In dit onderzoek wordt er gekeken of leeservaring een rol speelt in de mate van identificatie met een personage. Daarnaast wordt achterhaald wat de rol van sympathie en vertelperspectief zijn op de mate van identificatie met een personage. De onderzoekers hebben vier verhaalversies gemaakt over een inspectie van een inspecteur van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit bij een restauranthouder. De vier versies zijn gemanipuleerd op vertelperspectief en hoe sympathiek de personages zijn neergezet. In iedere versie ligt het vertelperspectief bij één van de twee personages. Daarnaast is in iedere versie één personage sympathiek neergezet door de onderzoekers en het andere personage onsympathiek. Op deze twee manipulaties na hebben de onderzoekers geprobeerd de vier verhaalversies zoveel mogelijk hetzelfde te houden. In totaal hebben 168 proefpersonen meegedaan aan het onderzoek. Uit de resultaten blijkt dat proefpersonen zich significant meer identificeren met het sympathieke personage dan met het onsympathieke personage. Tevens blijkt dat proefpersonen zich meer identificeren met de inspecteur wanneer hij de protagonist is. Dit blijkt niet voor de restauranthouder. Leeservaring an sich heeft geen effect op de identificatie. Er blijkt wel een interactie-effect tussen leeservaring en perspectief op de identificatie met de inspecteur. Mensen met een lage leeservaring identificeren zich meer met de inspecteur wanneer het perspectief bij de inspecteur ligt dan mensen met een hoge leeservaring. Bij de restauranthouder is dit effect niet gevonden. Er is wel een interactie-effect tussen leeservaring en sympathie op de identificatie met de restauranthouder. Mensen met een hoge leeservaring identificeren zich meer met de onsympathieke restauranthouder dan mensen met een lage leeservaring. Dit effect is voor de inspecteur niet gevonden. Wanneer het verschil tussen mensen met hoge en lage leeservaring groter was geweest waren er wellicht meer significante resultaten uit het onderzoek gekomen. Vervolgonderzoek zou eerder onderzoek naar het effect van leeservaring op identificatie op moeten nemen in het theoretisch kader. Op die manier kunnen de resultaten uit het toekomstig onderzoek vergeleken worden met de uitkomsten van eerder onderzoek.