Hoe sympathie kan misleiden…: De structure of sympathy als narratieve strategie in Shutter Island

Abstract

In dit onderzoek wordt de film Shutter Island (Martin Scorsese, 2010) onderworpen aan een tekstuele analyse. De film wordt benaderd vanuit een cognitieve invalshoek: door te focussen op zowel de tekstuele eigenschappen van de film als de cognitieve processen die bij het kijken van de film een rol spelen, wordt gekeken hoe er voor de verschillende personages wel of niet sympathie wordt opgeroepen bij de kijker en hoe dit bijdraagt aan het misleiden van de kijker door de film. Waarom ziet de kijker de plottwist aan het einde van de film – hoofdpersoon Teddy Daniels die een criminele patiënt blijkt te zijn – niet aankomen? De centrale vraag die gesteld wordt luidt als volgt: “Hoe zijn narratieve en esthetische elementen ingezet om sympathie op te roepen voor Teddy Daniels in Shutter Island, en welke rol speelt deze sympathie bij het misleiden van de kijker?” Voor het beantwoorden van deze vraag wordt de theorie van Murray Smith, de structure of sympathy, ingezet. Deze theorie moet de mogelijkheid bieden inzicht te krijgen in de manier waarop de film sympathieke gevoelens voor personages opwekt of tegengaat in Shutter Island. De theorie wordt toegepast in de analyse door te kijken in hoeverre de kernbegrippen van de theorie aanwezig zijn en/of hoe er invulling aan is gegeven. Deze kernbegrippen zijn recognition (de herkenning van het personage als logisch handelend individu), allignment (inzicht in perspectief en subjectiviteit van het personage) en allegiance (een morele evaluatie van het personage, door de kijker). De analyse zal aantonen dat er in de film sprake is van een narratieve focus op hoofdpersoon Teddy Daniels: de kijker krijgt slechts inzicht in diens subjectiviteit en is gebonden aan zijn perspectief binnen de wereld van de film. Deze focus heeft als gevolg dat de kijker beperkt is in de informatie die deze ontvangt en beïnvloed wordt door de standpunten die Daniels inneemt: de kijker heeft, door inzicht in zijn subjectiviteit – en dus in zijn motieven en achtergrond – de neiging Daniels te vertrouwen en dus te geloven, en moet wel met Teddy Daniels meedenken omdat de kijker informatie ontvangt wanneer Daniels deze ook ontvangt. Het zijn deze aspecten die er uiteindelijk voor zorgen dat de kijker de plottwist niet zien aankomen en dus door de film wordt misleid.