Een wereldschokkend programma

Abstract

Voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1972 kwamen de PvdA, D66 en PPR met een gezamenlijk verkiezingsprogramma: Keerpunt 1972. In dit onderzoek worden de hierin opgenomen radicale plannen voor de Nederlandse buitenlandpolitiek behandeld. Eerst wordt de brede context waarin Keerpunt ontstond onderzocht. Veranderende Europees-Amerikaanse verhoudingen, ontspanning in de Koude Oorlog en de revolutionaire sfeer van de jaren 60 waren essentieel. Vervolgens wordt uit analyse van het jaar 1972 geconcludeerd dat de radicale toon van Keerpunt een grote rol speelde in de verkiezingstactiek van polarisatie. Deze toon had nog radicaler geweest kunnen zijn, als vooraanstaande leden van de drie partijen niet de ledencongressen tot gematigdheid hadden gedwongen. Ten slotte komen de formatie en het beleid van het kabinet-Den Uyl (1973 – 1977) aan bod. De polarisatiestrategie en meningsverschillen over het buitenlandbeleid maakten toenadering tot de KVP en ARP in de formatie moeilijk. Het kabinet dat ontstond omarmde Keerpunt vooral symbolisch; acties die diplomatieke belangen werden meestal geschuwd. De conclusie luidt dat radicale plannen uit de jaren 60 op gematigde wijze werden gekanaliseerd in Keerpunt en het kabinet-Den Uyl. Vervolgens werden de plannen afgeremd door onveranderlijke internationale omstandigheden, waar een small power als Nederland zich naar moet schikken.