Tweebenig samenwerken? Een interpretatief onderzoek naar spanning in samenwerking in een gemeente

Abstract

Dit onderzoek is uitgevoerd bij een Nederlandse gemeente. In deze interpretatieve studie staat centraal hoe medewerkers van de teams Ruimtelijke Ontwikkeling en Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving het spanningsveld tussen flexibel meedenken met initiatieven van inwoners en ondernemers versus het volgen van regels en procedures ervaren. Daarbij wordt ook onderzocht hoe zij met het spanningsveld omgaan in de interne en externe samenwerking. Door middel van interviews is bestudeerd op welke manier medewerkers van beide teams het spanningsveld ervaren en welke opvattingen zij hebben over de samenwerking met inwoners en ondernemers. Observaties bij overlegmomenten en vergaderingen gaven de mogelijkheid om in de praktijk te beschouwen hoe medewerkers met het spanningsveld omgaan. Uit dit onderzoek komt naar voren dat afwegingen op twee niveaus belangrijk zijn in het hanteren van het spanningsveld: individuele en collectieve afwegingen. Respondenten blijken op individueel niveau op uiteenlopende wijze met het spanningsveld om te gaan: voor sommigen brengt het persoonlijke spanning met zich mee, anderen distantiëren zich van het spanningsveld, weer anderen zien er juist een uitdaging in. Op teamniveau is er een duidelijk verschil in de redenatie- en handelingswijze. Het team RO volgt de logica van de leefwereld en redeneert daardoor met name vanuit de behoeften van de klanten in de omgeving; het aansluiten en ondersteunen van initiatieven van buiten staat bij hen centraal. Het team VTH volgt de logica van de systeemwereld; hierbij staan regels, doelmatigheid, controle en beheersing centraal. Deze uiteenlopende logica’s belemmeren de interne samenwerking en daarmee het actief meedenken met initiatieven van inwoners en ondernemers. Om een gezamenlijke manier te vinden in het omgaan met het spanningsveld tussen meedenken met initiatieven van buiten versus het volgen van regels en procedures is het belangrijk dat medewerkers van beide teams open naar elkaar zijn in hun overwegingen, verwachtingen, doelen en belangen; er is meer interne afstemmingsruimte nodig. Daarnaast hebben medewerkers, met name van het team VTH, meer vertrouwen en steun nodig om risico’s te nemen en regels losser te hanteren.