'Verenigingen en leden' óf 'sportbedrijven en consumenten'? De leden aan het woord. Een kwalitatief onderzoek naar de betekenis van sportparticipatie bij leden van Nederlandse wintersportverenigingen.

Abstract

De Nederlandse georganiseerde sport is in- en extern onderhevig aan verandering. De maatschappij heeft onder andere te maken met processen van commercialisering en individualisering, welke een afnemende organisatorische legitimiteit veroorzaken voor de traditionele associatieve organisatievorm van de sportcontext. Hiernaast lopen publieke financiën ten aanzien van de sport terug. Binnen de georganiseerde sport heerst hierdoor een collectief bewustzijn en consumentgericht discours omtrent organisatorische verandering. Hierbinnen blijkt een consumentgerichte invalshoek te domineren, welke op basis van een macro-perspectief is ingestoken – de maatschappelijke context zou significant doorwerken in de sportwereld. Dit onderzoek problematiseert deze benadering vanuit de gedachte dat een micro-perspectief, op het niveau van de sporter zelf, ontbreekt. De sportverenigingen in Nederland overstijgen de sport namelijk als autonome instituties, waardoor de vraag rijst hoe het discours omtrent een consumentgerichte structuur binnen de vereniging zich verhoudt tot het consumentgerichte discours in het bredere organisatieveld van de sport. In dit onderzoek is de verhouding tussen de traditionele verenigingswaarden en een consumentistische houding in de betekenisgeving van de respondenten geschetst, waarmee het discours omtrent een consumentgerichte structuur binnen de vereniging in de wintersportcontext is blootgelegd. Vervolgens zijn deze bevindingen tegen het licht van het consumentgerichte discours gehouden. Er is onder andere gebleken dat de betekenisgeving van verenigingsleden deels het consumentgerichte discours onderbouwt. Er is enerzijds een significante groep leden die zich als consument opstelt door bijvoorbeeld enkel het sportaanbod af te nemen en geen tegenprestatie te leveren. Anderzijds bestaat er een kern van traditioneel associatief ingestelde leden. De leden tonen hiernaast een significante behoefte aan keuzevrijheid, inspraak en invloed binnen de vereniging, welke gedachte binnen het consumentgerichte discours ook wordt ondersteund. Een tegengeluid komt echter uit de redenering van de leden naar voren: het sociale aspect heeft enorm veel waarde wat haaks staat op de intrede van individualiteit en consumentisme binnen de sportvereniging.