Professionele ruimte: wat is dat?

Abstract

Professionele ruimte wordt door de overheid ingezet als beleidsinstrument om de kwaliteit van onderwijs te verbeteren en de professie docentschap te versterken. Professionele ruimte in het voortgezet onderwijs is in wetenschappelijk onderzoek echter weinig onderzocht en het is niet duidelijk wat dit precies is en omvat, en wat de uitkomsten zijn van professionele ruimte. In dit onderzoek wordt het begrip professionele ruimte geconceptualiseerd en wordt de effectiviteit van professionele ruimte getoetst. Om de effectiviteit van professionele ruimte te toetsen, wordt gekeken naar prestaties en baantevredenheid van docenten. Tevens wordt gekeken naar de mediërende rol van professionele ontwikkeling in de relatie tussen professionele ruimte en prestaties van docenten. Uit de resultaten blijkt dat professionele ruimte bestaat uit zes dimensies, te noemen: (1) zeggenschap van het team, (2) zeggenschap van de sectie, (3) zeggenschap van het individu inzake onderwijsinrichting, (4) zeggenschap van het individu inzake onderwijsinhoud, (5) zeggenschap inzake kwaliteitsbeleid/professionele ontwikkeling, en (6) mogelijkheden tot zeggenschap. Van deze dimensies blijkt ‘mogelijkheden tot zeggenschap’ een belangrijke voorspeller van de baantevredenheid van docenten. Zeggenschap van het individu inzake onderwijsinrichting blijkt de prestaties van docenten te bevorderen. Deze relatie wordt deels verklaard door de bereidheid van docenten om te professionaliseren. Zeggenschap inzake kwaliteitsbeleid/professionele ontwikkeling blijkt, tegen de verwachtingen in, een negatief effect op prestaties van docenten te hebben. Tot slot blijken er geen relaties tussen professionele ruimte en professionele ontwikkeling of tussen professionele ontwikkeling en prestaties.