De Palamedes als cultural memory Onderzoek naar geannoteerde exemplaren van Vondels Palamedes

Abstract

In dit eindwerkstuk wordt verslag gedaan van een onderzoek waarin aan de hand van leessporen in de Palamedes (1625) van Joost van den Vondel (1587 – 1679) onderzoek is gedaan naar de culturele en politieke betekenis van dit treurspel. In het kader van dit onderzoek zijn verscheidene exemplaren van de Palamedes ingezien. Daarvan bleken er twaalf van annotaties te zijn voorzien en deze exemplaren zijn nader onderzocht. De annotaties bleken in de meeste gevallen betrekking te hebben op de politieke betekenis van de Palamedes, namelijk het verhaal van de ondergang van Johan van Oldenbarnevelt in 1619, en de daarmee in verband staande strijd tussen de remonstranten en de contraremonstranten. De annotaties blijken veel overeenkomsten te vertonen met de aantekeningen die in 1705 in druk zijn uitgegeven, waarvan vermeld staat dat ze zijn aangetekend uit ’s digters mondt. Uit dit onderzoek is gebleken dat de annotaties ouder zijn dan de gedrukte aantekeningen, dus dat zij al eerder gecirculeerd moeten hebben. Over de exacte oorsprong van deze annotaties kon geen sluitende conclusie getrokken worden. Wel werden enkele scenario’s geschetst, waarin óf Geeraardt Brandt degene is waar deze annotaties vandaan komen, óf lezers zelf door de jaren heen deze bundeling van annotaties hebben gegenereerd. Uit verder onderzoek zal moeten blijken wat de werkelijke herkomst van de annotaties is geweest. Tot slot is gekeken hoe de Palamedes onderdeel ging uitmaken van de herinneringscultuur in de Republiek. De conclusie daarvan is dat de Palamedes tot ver in de zeventiende eeuw en daarna werd gelezen en besproken en dat dit mogelijk tot een hoogtepunt kwam in 1672, toen opnieuw een politiek leider werd gedood, en de bevolking middels het lezen van de Palamedes werd herinnerd aan vergelijkbare gebeurtenissen in 1619.