Literatuuronderwijs in tijden van crisis

Abstract

Literatuuronderwijs is een deel van het vak Nederlands op de middelbare school en kan op uiteenlopende manieren gegeven worden. Hoe het gegeven wordt, hangt vooral af van de docent. Daarnaast heeft de overheid er invloed op door middel van het examenprogramma en de wetenschap probeert er invloed op uit te oefenen door middel van onderzoeken naar de beste manier van lesgeven. Hierin kunnen twee tegenpolen worden onderscheiden: leerlinggericht en cultuurgericht onderwijs, ofwel leesplezier aan de ene kant en literaire canon aan de andere. De hoofdvraag van dit onderzoek is: In hoeverre heeft de (wetenschappelijke) discussie met betrekking tot de balans tussen literaire canon en leesplezier van de leerling doorwerking in de praktijk van het huidige literatuuronderwijs? Op deze vraag wordt in drie hoofdstukken antwoord gegeven. In hoofdstuk 1 wordt geanalyseerd hoe de wetenschappelijk discussie met betrekking tot deze balans is verlopen. In hoofdstuk 2 worden twee examenprogramma’s met elkaar vergeleken, een van voor de herziening van de Tweede Fase en een van erna. Hierop volgt een tweede analyse in hoofdstuk 3. Deze bestaat uit een interpretatie van een vragenlijst gestuurd naar vijf docenten; zij representeren de praktijk van het onderwijsveld. Met behulp van deze analyses wordt een antwoord geformuleerd op de vraag hoe bovengenoemde discussie in deze drie velden is vertegenwoordigd en veranderd (na de herziening) en daarna op de vraag of de wetenschappelijke discussie doorwerking had in de praktijk van het literatuuronderwijs en de vraag of het overheidsbeleid er een belangrijke rol in had. De rol van de examenprogramma’s bleek miniem te zijn. In de wetenschap en praktijk waren echter dezelfde standpunten aanwezig, van overwegend leerlinggericht onderwijs. Of er sprake is van directe doorwerking van wetenschap op praktijk is niet gemeten.