| dc.description.abstract | ‘Wat is zuiverheid? En waarom verlangen mensen daarnaar?’ Met deze twee vragen begint Arnold Labrie zijn studie Zuiverheid en decadentie. Over de grenzen van de burgerlijke cultuur in West Europa, 1870-1914 (2001, p. 15). Ze vormen ook het vertrekpunt van deze scriptie, waarin het zuiverheidsdiscours in een drietal romans van Adriaan van Dis onder de loep wordt genomen.
Allereerst wordt aan de hand van theorieën van onder anderen Arnold Labrie (2001), Mary Douglas (1966) en Julia Kristeva (1980) een theoretisch kader gevormd. Hierin komt naar voren dat het verlangen en streven naar zuiverheid een utopisch karakter kent, aangezien het zuivere altijd hand in hand gaat met het onzuivere. Wat blijkt is dat het streven naar zuiverheid niet alleen iets is van alle tijden, maar ook in tal van domeinen; we zien het onder andere terug in de politiek en religie en op persoonlijk vlak.
In deze scriptie ga ik ervan uit dat het streven naar het opnieuw bevestigen van traditionele grenzen en het verlangen naar zuiverheid voortkomt uit de dreiging dat de bestaande orde en de daaraan gerelateerde, persoonlijke identiteit verstoord is of zal worden verstoord. Met deze stelling als uitgangspunt analyseer en interpreteer ik drie romans van Adriaan van Dis: Zilver (1988), Dubbelliefde (1999) en Tikkop (2010). In de romans wordt (het verlangen naar) het zuivere vaak direct genoemd, maar ook indirect genoemd, dat wil zeggen gethematiseerd. Door middel van close reading breng ik de motievenstructuur van de romans in kaart.
Labrie koppelde zijn onderzoek naar zuiverheid aan de burgerlijke cultuur in West-Europa rond 1900, die werd getekend door een ‘diepgaande identiteitscrisis’. In deze scriptie laat ik de cultuurhistorische context buiten beschouwing en hanteer ik het begrip zuiverheid als een conceptueel instrument om de opbouw van de romans en individuele problematiek van enkele personages van Adriaan van Dis tegen het licht te houden. Ik heb aangetoond dat zuiverheid in de drie besproken romans een belangrijke rol speelt. Ze draagt met name bij aan de identiteitsvorming van de hoofdpersonages. Hoewel zuiverheid niet altijd het hoofdmotief is, fungeert ze mijn inziens als een sterk sturend motief. Dit komt naar voren uit de analyses en is onderbouwd met drie bijlagen die een overzicht geven van het aantal keren dat zuiverheid/het zuivere direct en indirect voorkomt in de romans. | |
