‘Perspectief van basisschoolleerkrachten op het onderwijs aan vluchtelingen- en/of asielzoekerskinderen in Nederland’

Abstract

Het aantal asielzoekers en vluchtelingen naar Nederland is het afgelopen jaar fors toegenomen. Hierdoor is er een toeloop ontstaan naar Nederlandse basisscholen die opvang bieden aan de leerplichtige asiel- en vluchtelingenkinderen. In 2014 waren er signalen dat basisscholen steeds meer onder druk komen te staan door gebrek aan financiering en het ontbreken van goede landelijke richtlijnen die de organisatie en kwaliteit van onderwijs aan deze groep kinderen moeten waarborgen. Dit onderzoek richt zich op wat het voor leerkrachten betekent om les te geven aan asiel- en/of vluchtelingenkinderen. Dat gebeurt door middel van kwalitatief onderzoek dat bestaat uit semigestructureerde diepte-interviews. Hierbij zijn de factoren communicatie, instructie, sociaal-emotionele problematiek van leerlingen en de interpersoonlijke relatie tussen leerkracht en kind als leidraad genomen. Aan de hand van de resultaten ontstaat er inzicht in de werkwijze van basisscholen en de knelpunten waarmee leerkrachten te maken krijgen tijdens het lesgeven aan asiel- en/of vluchtelingenkinderen. In totaal zijn er 22 leerkrachten, 3 leidinggevenden en 2 intern begeleiders geïnterviewd. De interviews zijn afgenomen op drie verschillende ‘typen’ scholen, namelijk (1) scholen die alleen lesgeven aan asielkinderen, (2) taalscholen voor nieuwkomers, dit betreft kinderen die niet vanaf de kleutergroepen Nederlands onderwijs volgen maar later zijn ingestroomd en (3) reguliere basisscholen. Hiervoor is gekozen omdat het voor het regulier basisonderwijs van belang is te weten hoe de andere ‘typen’ scholen omgaan met onderwijs aan vluchtelingen- en asielkinderen. Een van de belangrijkste bevindingen uit dit onderzoek is dat leerkrachten summiere achtergrondinformatie ontvangen over het kind. Daarnaast wordt de informatievoorziening van vorige scholen, het Centraal Opvang Asielzoekers (COA) en zorginstanties als inconsistent ervaren. Dit heeft tot gevolg dat het voor sommige leerkrachten moeilijk is om te kunnen inspelen op de onderwijs- en/of sociaal-emotionele behoeften van het individuele kind. Een ander knelpunt is dat kinderen die op latere leeftijd instromen of nog geen onderwijsverleden hebben in het land van herkomst moeilijk aansluiting vinden binnen het reguliere onderwijssysteem in Nederland. Ook merken de meeste leerkrachten dat kinderen sociaal-emotionele problematiek ervaren. Verder wordt de interpersoonlijke relatie tussen leerkracht en kind door alle leerkrachten als zeer positief ervaren en halen ze veel voldoening uit het lesgeven aan deze groep kinderen.