De niet-rationele mens bij Hume en Schopenhauer

Abstract

Hume en Schopenhauer zijn beiden atypisch voor hun tijd doordat zij een niet-rationeel principe centraal stellen in hun mensbeeld en handelingstheorie. Ze staan in een rationalistische traditie waarin Descartes en Kant belangrijk zijn, een traditie waar ze zich echter tegelijk sterk tegen afzetten. Hume zag de passies als onze primaire connectie met de wereld en als enige drijfveer. De rede is slechts een instrument en kan niets motiveren. Schopenhauer ziet zich in eerste instantie als kantiaan maar probeert een humeaanse handelingstheorie te verenigen met de metafysica in de vorm van het ding op zichzelf: de wil. De wil is de primaire connectie met onszelf als ding op zichzelf. De wil uit zich in alles en iedereen en drijft ons onophoudelijk. Ik zal onderzoeken in welke opzichten Schopenhauers beeld van mens en motivatie lijkt op dat van Hume. Voor de oorsprong van de gevonden verschillen zal ik metafysiche aannames van Hume en Schopenhauer bekijken. Naar aanleiding daarvan behandel ik de vraag in welke opzichten Schopenhauer erin is geslaagd om Kants doctrine van het ding op zichzelf met Humes theorie van motivatie te verenigen en te komen tot een coherente synthese.