Het Roer moet Om: De VVD en de Dekolonisatie van Indonesië 1946-1951

Abstract

Het onderwerp van dit paper is de rol van de VVD binnen de nationale politiek omtrent de dekolonisatie van Indonesië. Hierbij is gekozen voor de periode 1916-1951 om zo compleet mogelijk te werk te kunnen gaan. De begindatum is 1946 omdat dit het jaar is waarop de directe voorganger van de VVD, de Partij van de Vrijheid, werd opgericht. Als dit niet bij het onderwerp zou worden betrokken zou dit paper middenin het naoorlogse dekolonisatieproces beginnen waardoor veel beschreven ontwikkelingen onduidelijk voor de lezer kunnen zijn. Niet alleen levert de periode 1946-1948 context, ook zorgt het voor een verklaring van de verdere ontwikkeling van de rol van de VVD. Als afsluitende datum is 1951 gekozen omdat dit het jaar is wanneer de regering Drees-Van Schaik valt, waardoor het kabinet dat het dekolonisatieproces heeft afgerond ten einde komt. Deze datum is ook relevant omdat de VVD een cruciale rol in het einde van dit kabinet heeft gespeeld. Daarnaast heeft het overkoepelende onderwerp van de val van het kabinet direct te maken met Indonesië en de dekolonisatie daarvan, namelijk de Nieuw-Guinea crisis. Als antwoord kom ik tot de conclusie dat de VVD gedurende deze periode altijd een oppositioneel karakter heeft behouden. Alleen ten tijde van 1948-1949 kan de partij ook gekarakteriseerd worden als gedoogpartij maar groeit daardoor juist de onvrede binnenshuis met als gevolg interne oppositie tegen de partijtop. Deze interne conflicten zorgen ervoor dat de VVD in 1951 de val van het kabinet inluidt als niet alleen een oppositiepartij van het kabinet maar ook van zichzelf. De toegevoegde waarde van dit onderzoek is voornamelijk het tegengaan van generalisatie en waardeoordelen. Door de veelzijdigheid van het debat omtrent de dekolonisatie van Indonesië te benadrukken kunnen generalisaties als 'Nederland was door en door fout' en 'de politieke elite was neokoloniaal en koppig' worden weerlegd en kan er worden aangegeven dat het in de werkelijkheid genuanceerder lag. Hierbij helpt het dat de VVD archieven recent openbaar zijn gemaakt in het nationaal archief waardoor er veel vrijheid is om nieuwe informatie te verzamelen zodat de kennis over het dekolonisatieproces kan worden vergroot. Dit onderzoek is dan ook een pleidooi voor meer objectief onderzoek naar de feiten en minder discussies over subjectieve normen en waarden die worden gebruikt om de dekolonisatie te omschrijven.