Framing in Luthers Von den Juden und ihren Lügen

Abstract

Maarten Luther staat hoofdzakelijk te boek als anti-katholieke Reformator. In deze scriptie ligt de focus echter op een hele andere kant van zijn persoon. Het is bij lang niet iedereen bekend dat Luther ook een aantal omvangrijke en vlijmscherpe anti-joodse werken heeft geschreven. Von den Juden und ihren Lügen uit 1543 wordt als het belangrijkste boek uit dit rijtje. Dit werk wordt in deze scriptie uitvoerig behandeld. In grote lijnen wordt beschreven wat Luther zoal op de lezer probeert over te brengen in dit werk: hoe is het boek opgebouwd, wat is de hoofdgedachte van de verschillende delen van het werk en wat zijn toonaangevende citaten? Op deze en meer vragen wordt antwoord gegeven. Vervolgens wordt Von den Juden und ihren Lügen geanalyseerd met behulp van de framingtheorie van de Amerikaanse sociologen Robert Benford en David Snow. Hierin wordt duidelijk in op welke manier vormen van diagnostic, prognostic en motivational framing zich voordoen in Luthers werk. Uit die analyse blijkt dat Von den Juden und ihren Lügen in zijn geheel eigenlijk wel als één groot voorbeeld van diagnostic en motivational framing betiteld kan worden, terwijl prognostic framing slechts op een enkele plek in het werk naar voren komt: bij de opsomming van zeven maatregelen die tegen de joden getroffen moeten worden. Tevens wordt het werk van Luther geplaatst in de middeleeuwse context van het anti- judaïsme in de eeuwen voorafgaand aan de zestiende eeuw. Al vanaf de vroegste jaren van het christendom bestonden er onder christenen negatieve opvattingen over de joden en hun geloof. In de middeleeuwen was dit niet anders. In de literatuur en in de kunst werden joden als absolute ketters weggezet. Het belang van dit onderzoek is tweeledig. Ten eerste is het uitermate interessant om aandacht te besteden aan een onderbelichte kant van een spraakmakende historische persoon. Daarnaast is het nuttig om te analyseren in hoeverre een moderne theorie, in dit geval die van framing, bruikbaar is bij het bestuderen van een middeleeuwse bron.