Het realisme van Duhem: meer dan motivatie voor natuurkundigen

Abstract

In het begin van deze scriptie wordt gestart bij twee schijnbare uitersten: het anti-realisme van Osiander en het realisme van Copernicus. Daarna zullen deze standpunten in de context van Duhems tijd geplaatst worden om uit te vinden welke versie van beiden in overeenstemming zou kunnen zijn met Duhems gedachtegoed. Het blijkt dat een theorie volgens Duhem zowel een kunstmatige representatie van experimentele gegevens is als een afspiegeling van de achterliggende werkelijkheid. Er zijn in Duhems werk dus anti-realistische en realistische aspecten te vinden. Het anti-realisme komt voort uit de logische analyse en het realisme uit de intuïtie van de natuurkundige. Er bestaat onenigheid over waar Duhem zwaarder aan tilt; de logische analyse of de intuïtie. Lugg legt de nadruk op de intuïtie en is van mening dat Duhem deze net zo belangrijk vond als de logische analyse. McMullin wijst ons op het feit dat Duhem wel meer kritiek had op de verklarende uitspraken van sommige realisten. Darling doet vervolgens een beter voorstel en noemt Duhems middenweg tussen anti-realisme en realisme een voorbeeld van motivational realism waarbij zij zijn realisme uitsluitend een motiverende rol toeschrijft. Vervolgens zal duidelijk worden dat dit realisme niet geheel aansluit bij Duhems filosofie. Er is namelijk een aantal aspecten in deze filosofie dat het motivational realism van Darling veronachtzaamt. Zo zullen we zien dat Darling te weinig aandacht besteedt aan de rol van het no-miracle argument, de bon sens en de geschiedenis van de natuurkunde. Daarbij vermijdt zij vooral de discussie over wat het nu precies betekent om een succesvol argument voor realisme te hebben. Tot slot zal ik een ander soort realisme voor Duhem voorstellen dat lijkt op een vorm van structuurrealisme. Doordat Duhem gelooft in het bestaan van een specifieke structuur, namelijk de classificatie van wetten, kan Duhem een classificatierealist genoemd worden.