Professionele ruimte van docenten in perspectief: een vignetten-onderzoek naar de opvattingen van schoolleiders

Abstract

Opvattingen van schoolleiders bepalen voor een groot deel de mate van zeggenschap die docenten krijgen om invloed uit te oefenen op de onderwijspraktijk en hun eigen professionele ontwikkeling. Deze zeggenschap wordt ook wel professionele ruimte genoemd en er is een wet in de maak om deze professionele ruimte vast te leggen. In dit onderzoek zijn er, met behulp van vignetten, interviews gedaan met zeven schoolleiders over hun opvattingen over het optimaal inrichten en benutten van professionele ruimte, aan de hand van de volgende onderzoeksvraag: “Wat zijn de opvattingen van schoolleiders over het optimaal inrichten en benutten van de professionele ruimte van docenten?” De interviews zijn zowel individueel geanalyseerd als collectief, waarbij specifiek is gekeken naar terugkerende patronen in de antwoorden van de schoolleiders. Een aantal thema’s is naar voren gekomen die de opvattingen van de schoolleiders over de optimale professionele ruimte weerspiegelen. Met betrekking tot het optimaal inrichten zijn vier thema’s onderscheiden: 1) Het gesprek als monitor, 2) kaders opstellen, 3) georganiseerde momenten van inspraak en 4) vakinvulling door de sectie. En met betrekking tot het optimaal benutten zijn ook vier thema’s onderscheiden, namelijk: 1) reageren op initiatief, 2) reageren op resultaten, 3) ontwikkeling delen en 4) ontwikkeling borgen. Uit de resultaten blijkt dat de schoolleiders, in tegenstelling tot eerder onderzoek, wel vinden dat zij een rol hebben in de professionele ruimte van docenten. De schoolleiders zijn met name van mening dat zij in een optimale situatie in het inrichten van professionele ruimte van docenten een grotere rol spelen dan bij het benutten van professionele ruimte. Met het oog op een mogelijke wet over professionele ruimte is het in de toekomst van belang dat alle betrokkenen bespreken wat ‘professionele ruimte van docenten’ precies inhoudt en wie welke rol speelt.