| dc.description.abstract | Alexander Radishchev (1749-1802), lid van de elite van Rusland, bracht in 1792 het boek Een reis van St. Petersburg naar Moskou uit. In dit boek stelde hij de situatie van Rusland aan de kaak: het despotisch bestuur, het lijfeigenschap, de willekeur van het (straf)recht, de moraal van de elite welke slechts voor haar eigen belang ging, het gebrek aan individuele vrijheid en de censuur. Als er in Rusland op die gebieden niets zou veranderen, zo voorspelde hij, zou er een opstand uitbreken. Hij gaf ook aan hoe de Russische samenleving ingericht zou kunnen worden, onder andere door afschaffing van het lijfeigenschap. Tsarina Catherina II schrok van dit boek en reageerde repressief. Radishchev werd gearresteerd en ter dood veroordeeld, hetgeen ze afzwakte tot een verbanning van 10 jaar.
Deze scriptie onderzoekt in hoeverre de controverse tussen Radishchev en Catherina II te verklaren valt als een botsing tussen twee verschillende kosmopolitische verbeeldingen. De gehele 18e eeuw was voor Rusland een periode van modernisering, aangezwengeld door Peter I de Grote (1682-1725) en voortgezet door zijn opvolg(st)ers. Een modernisering die Rusland op politiek, sociaal-economisch en cultureel gebied op gelijke voet diende te brengen met het westen van Europa en waardoor zij haar machtspositie zou kunnen handhaven. Deze modernisering werd van bovenaf opgelegd en werd onderschreven door de elite die er van profiteerde. Aan de boerenbevolking ging het goeddeels voorbij.
De 18e eeuw was de periode waarin de mens voor het eerst het gevoel had een samenleving te kunnen vormen en inrichten naar vooropgezette ideeën en principes, welke voortkwamen uit de Verlichting. Deze ideeën waren universeel (kosmopolitisch) van aard, gingen uit van belangstelling voor de medemens en uitwisseling met andere culturen en hadden betrekking op individuele vrijheid, wetgeving, wijze van bestuur en rechten van mensen. Radishchev had een kosmopolitische verbeelding bij de Russische samenleving van de toekomst. Catherina II had ook een kosmopolitische verbeelding en dankte daar haar titel van Verlichte Vorstin aan. Zij had haar verbeelding vastgelegd in haar regeringsuitgangspunten, in de Nakaz. De scriptie komt tot de conclusie dat de kosmopolitische verbeeldingen van Radishchev en Catherina II veel overeenkomsten vertonen. De controverse komt voort uit een bestuurlijke werkelijkheid, die Catherina II noopte tot het voeren van een machtspolitiek om haar positie te kunnen handhaven. Zij vreesde dat de elite in Rusland, (steunpilaar van de tsaristische regimes) op basis van haar eigen kosmopolitische verbeelding tegen haar in verzet zou komen en haar zou afzetten. Zij offerde er haar verbeelding voor op. | |
