Een kritische blik op de tentoonstellingscanon: Een vergelijkende studie tussen de Erste Russische Kunstausstellung (1922) en de Erste Allgemeine Deutsche Kunstausstellung (1924)

Abstract

Een kritische blik op de tentoonstellingscanon: Een vergelijkende studie tussen de Erste Russische Kunstausstellung (1922) en de Erste Allgemeine Deutsche Kunstausstellung (1924)

Anne Sophie Holtrop 10 juni 2016 Universiteit Utrecht

In dit onderzoek is er gepoogd antwoord te krijgen op de vraag welke factoren een rol spelen bij de vereeuwiging van de ‘Erste Russische kunstausstellung’ in de tentoonstellingscanon en waarom de ‘Erste Allgemeine Deutsche Kunstausstellung’ hiervan wordt uitgesloten. Op grond van deze gegevens werd bevraagd of de plaats binnen de canon, die beide tentoonstellingen is toebedeeld, gelegitimeerd is. Om deze vragen te beantwoorden is een kwalitatief literatuuronderzoek uitgevoerd. Het onderzoek is onderverdeeld in vier hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk beslaat de aanloop naar de totstandkoming van een culturele wisselwerking tussen Duitsland en Rusland die wordt beschreven tot aan de Erste Russische Kunstausstellung, waarbij de organisatoren van beide tentoonstellingen worden geïntroduceerd. Hoofdstuk twee heeft de Erste Russische Kunstausstellung als onderwerp. Het avantgardistische karakter en het succes van de tentoonstelling wordt uitgelicht, waarna dit beeld wordt bekritiseerd, genuanceerd en verklaard. In het daarop volgende hoofdstuk wordt de Erste allgemeinde Deutsche Kunstausstellung besproken. Het revolutionaire karakter wordt uitgelegd en eveneens bekritiseerd. Daarna volgt een verklaring met betrekking tot deze kritiek. Tot slot wordt het succes beschreven en ondersteund door middel van kwantitatieve getallen. Het laatste hoofdstuk bestaat uit de conclusie, waar wordt gepoogd de hoofdvragen te beantwoorden door beide tentoonstellingen met betrekking tot de canonvorming te vergelijken. De voornaamste conclusie die naar aanleiding van het onderzoek kan worden getrokken zijn dat er verschillende factoren een rol spelen bij een opname in de canon. Voor beide tentoonstellingen zijn er zowel gronden die pleiten voor een eventuele opname in de canon als factoren die hier juist afbreuk aan doen. Alle twee de tentoonstellingen hebben een vernieuwend karakter en behaalden groot succes, maar voor beiden geldt dat er veel werken van mindere kwaliteit werden getoond en toonaangevende kunstenaars ontbraken. Het lijkt voorbarig een opname of uitsluiting van beide tentoonstellingen in de canon te legitimeren op basis van de onderzochte factoren. Op dit gebied is er ruimte voor verder onderzoek. Dit onderzoek hoopt inzicht te bieden in de nieuwe tendens van de tentoonstellingsgeschiedschrijving door de ‘Erste Russische Kunstausstellung’ en de ‘Erste Allgemeine Deutsche Kunstausstellung’ binnen het theoretisch kader van de canonvorming te onderzoeken.