Discorso versus Conversazione: de receptie van een uitzonderlijke lezing van La Divina Commedia in de Italiaanssprekende gemeenschap

Abstract

In deze scriptie is onderzocht hoe het essay van de Russische schrijver Osip Mandelstam (1891 – 1938) Razgovor o Dante ontvangen is bij het wetenschappelijke ‘thuispubliek’ van de middeleeuwse dichter Dante. Met zijn essay benadert Mandelstam Dante namelijk heel anders dan in de kritische traditie rondom Dante’s meesterwerk La Divina Commedia gebruikelijk is. Voor dit onderzoek zijn Italiaanse recensies van het essay en papers over Mandelstam en Dante gebruikt als uitgangspunt van het onderzoek. Verkoopcijfers van de vertaalde uitgaven zijn niet meegenomen, aangezien dit niet direct iets zegt over de ontvangst in de wetenschappelijke gemeenschap. Het is gebleken dat na de eerste uitgave in 1967, iedereen het erover eens was dat dit een uitzonderlijke interpretatie was van Dante, die een ander, verfrissend perspectief bood op de eeuwenoude tekst. Na de tweede vertaling was er uit wetenschappelijke kringen minder aandacht voor het essay, maar Mandelstam lijkt nog steeds geliefd; er is onlangs nog een herdruk gekomen van de versie uit 1994. Tussen deze twee vertalingen was er een groot verschil ten aanzien van de titel: Discorso su Dante en Conversazione su Dante. Het is lastig te bepalen of de keuze voor dit woord de interpretatie heeft beïnvloed, maar het is niet waarschijnlijk; een tekst is tenslotte meer dan de titel alleen. Mijn bevindingen betekenen dat de Dante-gemeenschap, in ieder geval in de afgelopen veertig jaar, openstond voor nieuwe interpretaties en observaties van iemand van buitenaf die Dante benadert zonder de traditionele kaders. Het was Mandelstams wens dat het onderzoek naar Dante zou veranderen en niet vastgeroest zou blijven in de traditie. Het lijkt erop dat zijn wens is uitgekomen toen zijn laatste werk met open armen werd ontvangen.