Ter vertroosting van de verouderde vrouwen. De herkomst van het 'Ecce Homo' drieluik van Maarten van Heemskerck uit 1559/60.

Abstract

Over de herkomst van het Ecce Homo drieluik van Maarten van Heemskerck (1498-1574) is onduidelijkheid, daarom wordt in deze scriptie een herkomstgeschiedenis van het stuk geformuleerd. Naast de herkomst wordt ook de kwestie van opdrachtgever en functie behandeld. Ook wordt ingegaan op de vraag hoe de iconografie van het drieluik bij de functie en herkomst past en welke opdrachtgeversnetwerken Van Heemskerck had in Delft. Het eerste hoofdstuk gaat in op het Ecce Homo drieluik van Van Heemskerck uit 1559/60 en is toegespitst op de iconografie ervan. Het tweede hoofdstuk handelt over de herkomst. Ik betoog daar dat de herkomst in het Oude Mannen en Oude Vrouwenhuis in Delft ligt.Alvorens op de specifieke herkomstplaats en opdrachtgever(s) in te gaan, worden de historie, de architectuur, de bewoners en het bestuur van de huizen behandeld. Hiervoor heb ik ook onderzoek gedaan in het archief van het Oude Mannen en Vrouwenhuis te Delft. Het derde hoofdstuk spitst zich toe op de functie van het drieluik. Omdat dit nauw samenhangt met de herkomst is er in het vorige hoofdstuk al een en ander over gezegd. In dit hoofdstuk wordt een definiëring gegeven van het altaarstuk en het memoriestuk, waarna kort wordt ingegaan op de functie van het drieluik. In het vierde hoofdstuk wordt ten eerste gezocht naar een antwoord op de vraag of de bijzondere iconografie van het drieluik in verband gebracht kan worden met de historische context en het religieuze leven in Delft. Daarna wordt ingegaan op de netwerken die Van Heemskerck had in Delft. In het laatste hoofdstuk wordt kort aandacht besteed aan het vermeende verband tussen het Ecce Homo drieluik en het drieluik met de Graflegging van Van Heemskerck uit 1559/60. Ik beargumenteer daar dat het onwaarschijnlijk is dat deze werken dezelfde herkomst hebben.