Educatie binnen jeugdsoaps? Een receptieanalyse van SPANGAS bij kinderen

Abstract

In dit onderzoek staat de betekenis van kinderen ten aanzien van educatie in de jeugdsoap SPANGAS centraal. Kinderen kijken volgens wetenschappelijke literatuur voornamelijk televisie om geëntertaind te worden. Daar staat tegenover dat uit onderzoek blijkt dat kijkers situaties uit soapseries vertalen naar hun eigen leven, waardoor deze soapseries ook een educatief karakter hebben. Naar aanleiding hiervan heb ik receptieonderzoek gedaan naar kijkers van SPANGAS, waarbij voornamelijk gekeken is in hoeverre kinderen betekenis geven aan de educatieve elementen binnen deze jeugdsoap. De hoofdvraag is daarom als volgt: Hoe geven kinderen betekenis aan educatieve elementen van de jeugdsoap SPANGAS? De theorie van entertainment-education illustreert dat als mediacontent educatie voorziet door middel van entertainment, identificatie met karakters belangrijk is. Daarnaast stellen eerdere receptieonderzoeken vast dat de referentie aan het eigen leven van belang is in het betekenisgevingsproces. Ik focus in dit onderzoek om deze reden voornamelijk op identificatie met de karakters en de koppeling met het eigen leven. Als casus heb ik een aflevering aan de respondenten laten zien die betrekking heeft op het toenemende smartphone-gebruik in de huidige maatschappij. Om de hoofdvraag te beantwoorden zijn er negen meisjes geïnterviewd, met een leeftijd van tien tot en met dertien jaar. Uit het onderzoek is gebleken dat de kinderen betekenis gaven aan educatie elementen binnen SPANGAS. Zo gaven zij betekenis aan de setting van de serie, doordat ze konden zien hoe het er op een middelbare school aan toe ging. Daarnaast konden zij door middel van identificatie met de vrouwelijke karakters, de persoonlijkheid van deze karakters eigen proberen te maken. Tot slot werd het thema smartphones binnen deze aflevering aan hun eigen leven gekoppeld, doordat de respondenten onderhandelden over de oplossing die Django hiervoor verzonnen had. Gender bleek samenhang te vertonen met de gevonden resultaten, aangezien de kinderen in dit onderzoek enkel identificeerden met vrouwelijke karakters. Dit zijn tevens de twijfelende rolmodellen in het probleem van het toenemende smartphone-gebruik. Gezien het discussiepunt van deze aflevering, bleken de respondenten veelal hetzelfde te denken als de twijfelende rolmodellen. Zij erkennen dus dat ze het probleem terugzien in hun eigen leven en dat het problematisch is, maar geloven vaak niet dat de oplossing die SPANGAS schetst dusdanig realistisch is dat ze dat zelf terug gaan zien in hun eigen leven.