Samen koers bepalen: Onderzoek naar het gebruik van burgerparticipatie bij gemeentelijke visievormingstrajecten

Abstract

Dit onderzoek combineert twee grote trends in de ruimtelijke ordening: burgerparticipatie en visievorming. In Nederland beschikken 147 gemeenten over een visiedocument die zij bijvoorbeeld betitelen als "stadsvisie" of "strategische visie" maar voornamelijk het predicaat "toekomstvisie" krijgt. Al deze documenten zijn tot stand gekomen door middel van burgerparticipatie en dienen als afwegingskader voor toekomstige beleidskeuzes. Desalniettemin bestaat er grote variatie in de wijze waarop burgers bij dit soort processen worden betrokken. Op basis van een evaluatiekader voor goede burgerparticipatie bij visievormingstrajecten is onderzocht hoe goed de toekomstvisieprocessen van de verschillende gemeenten scoren. Van de 147 gemeenten hebben 77 een enquête ingevuld en met vijf van deze gemeenten is een verdiepend interview gehouden. Voornamelijk de criteria “Representativiteit” en “Instrumenten” uit het evaluatiekader laten een heel divers beeld zien. Het lukt gemeenten lang niet altijd een representatieve groep burgers bij hun toekomstvisieprocessen te betrekken. Daarnaast gebruiken gemeenten heel verschillende, vaak complementaire, burgerparticipatie-instrumenten. Ook de score op het criterium “Vereniging indirecte democratie” is divers. Ruim tachtig procent van de toekomstvisies wordt unaniem vastgesteld en twee derde van de gemeenteraden was van mening dat hun rol als volksvertegenwoordiging door het burgerparticipatieproces onnodig was.