De moed tot waarheid moet buiten de gebaande paden treden.

Abstract

Foucault bestudeert in de laatste collegejaren die hij geeft het begrip “parrhēsia” uit de Griekse Oudheid. Hij analyseert dit als een moedig spreken van de waarheid op een voor de luisteraar confronterende wijze. Parrhēsia houdt door zijn kritische karakter altijd een risico in voor de spreker, het gevaar betreft de reactie van de ander, maar is tevens de mogelijkheidsvoorwaarde voor de zorg voor het zelf van die ander. Binnen de praktijk van zelfzorg als techniek van de constitutie van het individu tot een ethisch subject vormt de relatie met de waarheid een probleem. Foucaults werk heeft niet alleen deze praktijken als onderwerp, zijn werkwijze heeft dezelfde vorm als de zelfzorgpraktijken die hij bestudeert. Daarom kan zijn studie van parrhēsia gelezen worden als een genealogie van zijn eigen denkwijze. De genealogische methode is gericht op verheldering en bevrijding. Foucault verheldert een macht die inherent is aan ethische zelfconstitutie als een praktijk van kritische zelfzorg. Dit is de macht van de gevestigde orde van het zelf voor zover dat reeds gevormd is en dat zich verzet tegen alles dat anders eraan is. Daarmee wordt het subject onvrij en verliest zijn relatie met de waarheid. Bevrijding is alleen mogelijk indien het subject de vrije en moedige keuze maakt zich te blijven verhouden tot de waarheid die gekenmerkt wordt door zijn radicaal anders zijn. Met zijn werkwijze in deze late periode geeft Foucault een moedig voorbeeld hiervan.