Ik verwacht(te) dat, want... - Een onderzoek naar de invloed van werkwoordstijden op de verwachting van causale vervolgzinnen.

Abstract

Dit onderzoek is uitgevoerd om een preciezer beeld te krijgen van de verwachtingen van mensen over het verloop van zinnen. Over het algemeen begrijpen mensen de betekenis van zinnen en woorden in een bepaalde context razendsnel door de kennis die we al hebben over woorden en zinnen, namelijk onze wereldkennis. Daarnaast herkennen mensen vaak structurele eigenschappen van een tekst zoals opsommingen of oorzaak-gevolg relaties die aangegeven kunnen worden door middel van causale connectieven zoals want en dus. Dit onderzoek bestaat uit twee delen. Er is ten eerste een corpusstudie uitgevoerd bestaande uit fragmenten van vergaderingen van het Europees Parlement. Naar aanleiding van de corpusstudie is geen verband gevonden tussen de werkwoordstijd (tegenwoordige tijd/verleden tijd) en de vertaling (impliciet/expliciet) van de causale connectieven. Uit de resultaten blijkt dat er wel een verband is tussen de vertaling en het connectief. Bij relaties met dus met een eerste zinsgedeelte (S1) in de tegenwoordige tijd wordt de relatie vaker impliciet vertaald dan relaties met dus met een S1 in de verleden tijd. Bij relaties met want is geen significant verschil gevonden. Vervolgens is een experiment uitgevoerd met een sentence completion task. Hiervoor zijn twintig zinnen geformuleerd in zowel de onvoltooid tegenwoordige tijd als de onvoltooid verleden tijd. Op deze manier is geprobeerd antwoord te geven op de hoofdvraag: ‘Speelt de werkwoordstijd in een zin een rol bij het al dan niet verwachten van een causale vervolgzin?’. Uit de resultaten blijkt dat zinnen in de onvoltooid tegenwoordige tijd vaker een causale vervolgzin krijgen dan zinnen in de onvoltooid verleden tijd.