| dc.description.abstract | De romantiek heeft een revolutie in het Europese denken teweeggebracht. Volgens Maarten Doorman in De romantische orde zijn de gevolgen van deze revolutie tot op vandaag merkbaar in onze cultuur. In de romantiek kwam het individuele centraal te staan. De kunstenaar kreeg een verheven status, omdat hij met zijn kunst de expressie van de diepste zielenroerselen tot stand bracht. Zijn nieuwe autoriteit kwam voort uit vier ontwikkelingen, te weten: de opkomst van de verbeeldingskracht, het ontstaan van expressie in de kunsten, het ontstaan van de geniecultus en de toegenomen autonomie van de kunstenaar. De statusverandering van de kunstenaar kwam ook tot uiting in het literaire genre van de kunstenaarsroman. In deze roman staat (een episode uit) het leven van een kunstenaar centraal. Het begrip kunstenaar is in de loop der tijd aan betekenisverandering onderhevig geweest, volgens Nathalie Heinich in Être artiste. Les transformations du statut des peintres et des sculpteurs. Vòòr de romantiek was een kunstenaar iemand die een ambacht beoefende. Kunstenaars begonnen zich te groeperen rond academies: het régime professionnel. Sinds de romantiek ontstond het régime vocationnel, waarin een kunstenaar door roeping gedreven zijn kunst creëert. Hieruit volgde het régime de singularité, waarin normaliteit een uitzondering wordt en het uitzonderlijke steeds opnieuw gedefinieerd moet worden door de kunstenaar. In dit eindwerkstuk worden met behulp van een tekstimmanente analyse twee werken uit de moderne Nederlandse literatuur onderzocht op de vraag of het kunstenaarsromans zijn en waar ze staan in de ontwikkeling van dit genre. De klok van Delft (1846), geschreven door de Rooms-katholiek J.A. Alberdingk Thijm, is een kunstenaarsroman met een overtuigend romantisch karakter. De kunstenaar Ewout maakt een nieuwe kerkklok, waardoor hij de taak vervult die hij van God opgelegd gekregen heeft. Door middel van deze klok ziet de kunstenaar de hemelse volmaaktheid, die hij uiteindelijk alleen bereiken kan door te sterven. Deze kunstenaarsroman met sterk christelijke inslag laat zien hoe een kunstenaar volgens het régime vocationnel zijn kunst creëert. Een heilige van de horlogerie (1987) van W.F. Hermans presenteert zich als een kunstenaarsroman waarin een aantal romantische echo’s te horen zijn, maar die moeilijk te plaatsen is in de ontwikkeling van de kunstenaar(sroman). De régimes professionnel, vocationnel en de singularité worden alle drie weerspiegeld in het hoofdpersonage, de klokkenmaker Constantin Brueghel, zonder dat er een duidelijke keuze gemaakt wordt. Een verklaring hiervoor kan op basis van tekstimmanente analyse niet gegeven worden. Vervolgonderzoek zou kunnen uitwijzen of de naoorlogse kunstenaarsroman in het algemeen veranderd is ten opzichte van de romantische kunstenaarsroman, waardoor het subgenre ‘postmoderne kunstenaarsroman’ een plaats heeft gekregen binnen het genre van de kunstenaarsroman. | |
