Meer zzp’ers, maar minder zelfstandig?

Abstract

De afgelopen twintig jaar is het aantal zzp’ers verdubbeld. In deze studie werd onderzocht of de positie van zzp’ers in de verzorgingsstaat in die tijd is veranderd. Uit de literatuur kwam naar voren dat de verzorgingsstaat is uit te splitsen in drie onderdelen: sociale zekerheid, gezondheidszorg en welzijn. De positie van zzp’ers in kan per onderdeel worden bepaald middels het karakter en uitwerking van de verschillende regelingen. Ik stel een model voor karakterisering voor dat gebaseerd is op het model van Bannink en Hoogenboom (2007). Dit model kent twee criteria om regelingen op te beoordelen: de systeeminsluiting en de voorzieningsinsluiting. Beide kunnen selectief en universeel zijn. Een selectieve systeeminsluiting wil zeggen dat slechts werknemers deelnemen aan een regeling, terwijl bij een universele systeeminsluiting iedereen is ingesloten. Een selectieve voorzieningsinsluiting betekent dat een regeling een vermogens- of inkomenstoets kent. Bij een universele voorzieningsinsluiting is dit niet het geval. Het model dat ik voorstel kent vier verschillende profielen: Basiszekerheid, Bismarckiaans, Behoeftegericht en Vrijwillig. De hoofdvraag luidde als volgt: Wat was de systeeminsluiting, de voorzieningsinsluiting en de uitwerking van de verschillende onderdelen van de verzorgingsstaat in 1995 en in 2014 en wat waren de verschillen tussen beide jaren? Deze vraag is onderzocht door middel van de Bradshaw-methode. De regelingen binnen de sociale zekerheid, gezondheidszorg en welzijn in 1995 en 2014 zijn geïdentificeerd, gekarakteriseerd en de uitwerking ervan is voor acht verschillende scenario’s berekend. De belangrijkste conclusie was dat de sociale zekerheid in 2014 niet fundamenteel anders was ingericht dan in 1995, maar de gezondheidszorg en het welzijn wel. Beide kenden in 2014 een universeler systeeminsluiting dan in 1995. Deze hervormingen verbeterden de positie van zzp’ers in de verzorgingsstaat. Ze waren in meer regelingen ingesloten en hielden een relatief groter deel van hun inkomen over. Zzp’ers waren in 2014 meer ingesloten in de verzorgingsstaat en dientengevolge minder zelfstandig.