HET EFFECT VAN VOORKENNIS EN INSTRUCTIE OP TEKSTBEGRIP BIJ HET LEZEN VAN ENGELSE TEKST

Abstract

In dit onderzoek is gekeken naar het effect van leesinstructie en voorkennisactivatie door middel van mindmaps op tekstbegrip bij Engelse tekst als 2e of 3e taal. Eerder onderzoek wees uit dat het gebruik van voorkennisactivatie, leesinstructie en afbeeldingengebruik vaak een positief effect hadden op tekstbegrip. Door lezers instructie te geven in hoe de tekst het beste te lezen en de bijbehorende vragen te beantwoorden zouden lezers beter presteren. Deze prestatieverbetering zou zich kunnen uiten in het beter onthouden van informatie (Verhoeven 2009, Van Beek 2009) en hogere scores in tekstbegrip (Van Beek 2009). In dit onderzoek kwamen deze verwachtingen echter niet uit. Leesinstructie bleek geen significant effect te hebben op tekstbegrip. Dit zou aan kunnen duiden dat het positieve effect van leesinstructie mogelijk niet opgaat voor het lezen van teksten in een voor de lezer 2e of 3e taal. Het activeren van voorkennis bij lezers zou een positief effect hebben op zowel totaalscores tekstbegrip als scores met betrekking tot inferenties (Machielts-Bongaerts & Schmidt 1990). In dit onderzoek kwamen deze verwachtingen deels uit. Het activeren van voorkennis door middel van een mindmap had als resultaat dat leerlingen VWO 5 hoger scoorden dan leerlingen zonder mindmap. Dit was bij de VWO 4 leerlingen echter niet het geval. Uit ANOVA toetsing bleek dat de vaardigheid in Engels tekstbegrip van de lezer, geuit in eerder behaalde PTA cijfers, en het leerjaar van de lezer van grote invloed waren op het nieuw behaalde cijfer tekstbegrip. Uit deze zelfde toets bleek tevens dat er een interactie-effect bestond tussen de mindmap variabele en het leerjaar van de lezer. Een mogelijke interpretatie hierbij is dat het positieve effect van voorkennisactivatie door middel van mindmaps zich beter kan uiten wanneer de lezer meer ervaren is in de taal van de tekst. Er is dus sprake van een afname van de waargenomen positieve effecten uit eerder onderzoek ten opzichte van dit onderzoek, hetgeen te verklaren is door het verschil in taal tussen de gebruikte teksten uit de eerdere onderzoeken en dit onderzoek. Om het mogelijk negatieve effect van een vreemde taal op de positieve effecten van voorkennis en leesinstructie verder te belichten zou meer onderzoek nodig zijn. Een tweede factor hierbinnen die verder onderzocht zou kunnen worden, ligt in het effect van meertaligheid op tekstbegrip naast de positieve effecten van voorkennis en leesinstructie. Meertalige leerlingen scoorden in dit onderzoek hoger op de leestoets dan niet meertalige leerlingen. Onder deze meertalige leerlingen was de 2e taal tussen Nederlands en Engels voornamelijk een aan deze talen verwante taal zoals Duits.