Vlak onder de Duitse neuzen - Een blik op de complexiteit tussen verzet en accommodatie

Abstract

De complexiteit en tweekantigheid van enerzijds verzet plegen en anderzijds moeten collaboreren of accommoderen leidt er toe dat het lastig is een duidelijk beeld te schetsen van hoe dit precies te werk ging tijdens de Duitse bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog. Naast de twee oppositionele extremen van verzet en collaboratie was er een heel spectrum aan gedragingen daartussen die geen overtuigende toelichting bevatten. Door het verhaal van Theodoor Philibert Tromp als voorbeeld te gebruiken wordt er gepoogd een handvat te creëren voor dit beeld, om zodoende iets meer duidelijkheid te scheppen rondom dit onderwerp. Wellicht dat het verzet van Tromp als een voorbeeldmatige casus van de complexiteit van verzet tijdens accommodatie kan worden gezien. Zodoende wordt in dit paper gekeken naar deze combinatie van verzet en accommodatie. In hoeverre heeft het gecompliceerde samenspel tussen het accommoderen van de Duitse Verwaltung, en samenwerken met de Nederlandse verzetsgroepen en het Londense Bureau Inlichtingen, het verzet dat Theodoor Philibert Tromp kon plegen als hoge functionaris bij Philips tijdens de Duitse bezetting van Nederland beïnvloedt, en welke verklaringen zijn hiervoor te vinden? Met een licht narrativistische inslag zal de onderzoeksvraag beantwoord worden aan de hand van historiografische teksten rondom de onderwerpen accommodatie, verzet, en de sociale processen die iemand in de positie van Tromp meemaakt wanneer er van twee geheel verschillende kanten aan die persoon getrokken wordt. Daarnaast wordt er gekeken naar primair bronmateriaal van en rondom Theodoor Tromp. Het merendeel van het complexe samenspel tussen het Bureau Inlichtingen en de Duitse Verwaltung gebeurde pas tegen het einde van 1943. Toen pas kreeg Tromp directe orders van het bureau, en toen pas werd de druk van de Duitse toezichthouders richting Philips en daarmee Tromp opgevoerd. Hierdoor zal er vooral naar die periode gekeken worden.