Cultuurbeleid en Nieuwe Media: Participatie Revisited

Abstract

De term participatie kan op verschillende manieren worden opgevat. Participatie wordt door schrijvers van het cultuurbeleid gehanteerd om de aantallen kunst- en cultuurbezoekers en beoefenaars mee aan te duiden. In de theorie over nieuwe media wordt meer ingegaan op welke implicaties uitgaan van de term participatie en welke mogelijkheden deze biedt. Er wordt door de cultuursector een kloof waargenomen tussen de kunstenaar en de burger die de legitimiteit van het cultuurbeleid en de kunstsubsidies ondermijnt. Ik onderzoek in deze scriptie of de cultuursector de mediatheorie over participatie in haar voordeel kan gebruiken, opdat de kloof tussen kunstenaar en burger kleiner gemaakt kan worden. Hiervoor verricht ik een literatuurstudie naar het verschil in het gebruik van de term participatie in het cultuurbeleid en in de mediatheorie. In het cultuurbeleid wordt een nauwere definitie van de term participatie gehanteerd, voornamelijk omdat deze zich door de geschiedenis heen ontwikkeld heeft vanuit beleidswensen. Actieve en passieve participatie hebben in dit discours veelal betrekking op cultuurbezoekers en -beoefenaars. Door grote veranderingen in de samenleving is er echter ook vraag naar een vernieuwing en uitbreiding van deze definitie. In de mediatheorie wordt de term participatie veel breder geïnterpreteerd omdat de discussie erover zich verder ontwikkeld heeft door dieper in te gaan op de mogelijkheden van participatie die door technologische ontwikkelingen ontstaan zijn. Ik geef een overzicht van deze discussie door de ontwikkeling van het concept van interactiviteit naar participatie te omschrijven, en uit te leggen welke vormen van participatie onderscheiden worden in de mediatheorie. Door de mogelijkheden die nieuwe mediavormen met betrekking tot participatie bieden, zijn concepten als ‘participatory culture’ en ‘formatted spaces of participation’ ontstaan. Binnen het mediadiscours wordt kritisch op deze termen gereflecteerd en worden alle mogelijkheden en implicaties omschreven, waardoor er een definitie van participatie is ontstaan die uitgebreider is dan de nauwe definitie die in het cultuurbeleid gehanteerd wordt. Ik beargumenteer in deze scriptie dat de culturele sector deze andere, uitgebreidere manieren van kijken naar participatie zou kunnen gebruiken om het dichten van de kloof tussen de kunst en de bezoeker te bewerkstelligen; wellicht kan deze term daardoor zelfs bijdragen aan de bevordering van de legitimiteit van het cultuurbeleid.