De werking van normen in de Europese Unie, casestudie over het ontstaan van nieuwe normen op het gebied van anti-corruptiebeleid tijdens de vijfde uitbreiding.

Abstract

In deze paper wordt onderzocht hoe tijdens de vijfde uitbreidingsronde een anti-corruptienorm op kwam en hoe deze norm doorwerkte in het interne en externe anti-corruptiebeleid van de Europese Unie. Aan de hand van op norm gebaseerde theorieën, vanuit het sociaal constructivisme, wordt de opkomst en de doorwerking van de norm geanalyseerd. Het onderzoek start met de politieke eisen voor toetreding, verwoord in de Kopenhagencriteria van 1993 om vervolgens de toetreding van en Roemenië, Bulgarije en Kroatië te analyseren. De norm bleek tijdens de uitbreiding aan kracht te winnen en het anti-corruptiebeleid werd een essentieel onderdeel van de uitbreidingseisen en procedures. De norm werkte in deze periode tevens door in het interne anti-corruptiebeleid. Eerst onder de derde pijler en vervolgens onder het verdrag van Lissabon. De analyse van het interne beleid start met het Tampere programma uit 1999 om vervolgens het Haagse programma en het Stockholm programma te analyseren. Onder het verdrag van Lissabon kreeg de anti-corruptienorm concreet vorm in het Anti-Corruptie Rapport. Ten slotte wordt geanalyseerd hoe de opkomst van de anti-corruptienorm zich verhoudt tot sociaal constructivistische theorieën over normen.