“Daarom zeggen wij: Adieu, het gaat jullie goed!” Waarom opzegredenen van ‘afhakers’ aantonen dat het traditionele systeem, waarbij publieke omroepen zendtijd en budget krijgen toegekend op basis van hun ledenaantal, niet werkt in de huidige maatschappij en tijd.

Abstract

De uitstroom van leden bij de publieke omroepen is erg groot. Vreemd genoeg hoor je hier weinig tot niets over terwijl kijken naar deze afhakers interessant is omdat zij waardevolle informatie geven over de huidige situatie waarin de publieke omroepen zich bevinden. De afhakers representeren immers de groep mensen die de omroep niet langer aan zich weet te binden en niet langer representeert. De persoonlijke opzeggingen van leden vormen hierbij de kern van maatschappelijke en politieke tendensen die er toe hebben geleid dat een fossiel systeem kunstmatig in stand wordt gehouden.

In dit onderzoek is er allereerst aandacht voor de context waarin dit probleem speelt en leden, omroepen en overheid een interessante driehoeksverhouding vormen. Het nut van een omroeplidmaatschap ziet men al lang niet meer in en in de huidige maatschappij is dat helemaal niet verbazingwekkend. De overheid is hier niet blind voor, maar heeft eenvoudigweg geen andere oplossing om de legitimiteit van de omroepen aan te tonen en houdt het systeem met kunstgrepen in stand. De omroepen zelf zitten enerzijds met hun idealistische inborst en de daarmee van overheidswege samenhangende regels en aan de andere kant met de noodzaak om te commercialiseren om hun vergrijzende ledenbestand te lijf te gaan. Leden, omroepen en overheid houden elkaar in een ijzeren greep en kunnen paradoxaal genoeg zowel niet langer met als zonder elkaar leven. Drie omroepen gaven inzicht in de aantallen afhakers en hun opzegredenen. Uit deze cijfers valt te herleiden wat de belangrijkste opzegredenen zijn en welke rol de omroepen hier zelf in spelen. Tenslotte wordt door analyse van opzegbrieven van deze leden duidelijk wat zij er, in hun eigen woorden, zelf van vinden.

Door het bestuderen van een brede context, opzegcijfers en opzegbrieven en gesprekken omroepmedewerkers wordt duidelijk dat het traditionele systeem waarbij publieke omroepen zendtijd en budget krijgen toegekend op basis van hun ledenaantal niet werkt in de huidige maatschappij en tijd en dat de oorzaak hiervan in de basis van dit systeem ligt: bij de leden. Als casus voor deze stelling dient de ledentelling van 2009 die werd uitgevoerd ten behoeve van de erkenningverlening voor de periode 2010 – 2015.