Functies van Humor in Luistertaal

Abstract

In dit onderzoek wordt gefocust op functies van humor in luistertaal. In luistertaalconversaties voeren alle gespreksdeelnemers hun eigen taal en begrijpen zij elkaar over het algemeen. In dit onderzoek is er specifiek gekeken naar het Nederlands-Duitse grensgebied. Er is een analyse gemaakt van humor in drie verschillende vergaderingen van organisaties werkzaam in dit gebied. Aan de hand van deze analyse zijn er conclusies getrokken over de functies van humor in luistertaalconversaties in het Nederlands-Duitse grensgebied. Volgens Hay (2000) heeft humor een solidariteits-, machst- en psychologische functie. Aan de hand van haar functiemodel is er onderzocht in hoeverre de functies van humor in luistertaal te herkennen waren.

Uit dit onderzoek blijkt dat de meeste grappen in de vergaderingen gemaakt werden om de solidariteit te verhogen. Vooral binnen het maatschappelijk middenveld werd humor in de casestudies ingezet om een betere sfeer te creëren in de groep. Humor maakt deel uit van homileïsch discours. Het merendeel van de grappen bleek ook een rol te spelen in het bereiken van het doel van deze taalhandeling: ‘het opbouwen van een gemeenschap’. De psychologische en machtsfunctie van grappen waren relatief minder vaak te herkennen binnen de vergaderingen.

Er is ook gekeken naar kenmerken van de grappen die specifiek waren voor luistertaal. Het merendeel van deze grappen bleek over taal en cultuur te gaan. Er werden veel grappen gemaakt over taalproblemen in de conversatie. Deze grappen bleken vooral een psychologische functie te vervullen, omdat zij inspeelden op een contextueel probleem. Daarnaast werden er veel grappen gemaakt over stereotypes met betrekking tot taal en cultuur. Uit een analyse van deze grappen is gebleken dat deze een versterking van sociale identiteit teweeg brachten.