De aanpak van overlastgevende en criminele jeugdgroepen in Utrecht. Een evaluatie van de ‘Kopstukkenaanpak’ van het Veiligheidshuis regio Utrecht

Abstract

Bij de kopstukkenaanpak in de regio Utrecht worden jongeren uit overlastgevende of criminele jeugdgroepen aangepakt die aanzien hebben binnen de groep en zelf overlast veroorzaken of andere jongeren uit de groep daartoe aanzetten (de ‘kopstukken’). Met een praktijkanalyse is onderzocht in hoeverre de kopstukkenaanpak voldoet aan de inhoudelijke criteria uit de literatuur voor een effectieve aanpak van problematische jeugdgroepen. Hiervoor zijn vertegenwoordigers van de betrokken instanties bij de kopstukkenaanpak geïnterviewd. Qua procedures voldoet de kopstukkenaanpak aan de criteria uit de literatuur voor een effectieve aanpak van problematische jeugdgroepen, maar in de praktijk blijkt dit wel eens af te wijken. Zo worden over het algemeen de juiste jongeren geselecteerd, maar zijn er ook wel eens verschillen van mening over bepaalde casussen. Verder is de procedure dat de pakkans van kopstukken maximaal moet zijn. In de praktijk blijkt dat dit soms lastig te realiseren is. Daarnaast wordt getracht om jongeren aan een zinvolle dagbesteding te helpen. Dit is maar bij enkele jongeren daadwerkelijk gelukt. Tot slot wordt ernaar gestreefd om een balans te vinden tussen straf- en zorgmaatregelen. In de praktijk is gebleken dat de strafmaatregelen de overhand hebben gekregen. De kopstukkenaanpak in de stad Utrecht verschilt enigszins met de aanpak zoals deze in de regio plaatsvindt. De inzet van ‘adoptierechercheurs’ in Utrecht stad, waarbij een rechercheur aan een jongere wordt gekoppeld en al zijn zaken behandeld, draagt eraan bij dat er meer focus is op deze jeugdigen waardoor zij vaker de negatieve consequenties ervaren van crimineel gedrag. Daarnaast zijn de mogelijkheden qua dagbestedingstrajecten in de omliggende gemeenten beperkter in vergelijking met de gemeente Utrecht. Bij het voortzetten van het beleid moet er rekening worden gehouden met de volgende knelpunten die zijn gesignaleerd. Door de verschillende opvattingen van zorg- en strafpartners ten aanzien van een jongere is de samenwerking tussen hen niet altijd optimaal. De controle van de politie jegens kopstukken slaat soms door volgens enkele zorgpartners waardoor gedragsverandering wordt tegengewerkt. Daarnaast gaan sommige kopstukken minder zichtbaar delicten plegen als gevolg van de repressieve aanpak waardoor het voor de politie lastiger wordt om ze in beeld te houden en de bewijslast rond te krijgen. Tot slot is voor meerdere instanties niet duidelijk geworden hoe kopstukken positief in beweging gekregen kunnen worden richting een zinvolle dagbesteding. Voor een meer succesvolle aanpak dienen deze knelpunten te worden aangepakt.