De rol van scenario’s in financiële overheidsteksten bij het tekstbegrip van zwakke lezers

Abstract

Om goed mee te kunnen draaien in de maatschappij wordt van burgers verwacht dat hun leesvaardigheid ten minste op 2F niveau zit (Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen, 2008). Dit betekent dat overheidsteksten idealiter op dit niveau zijn afgestemd. Helaas blijkt dit in de praktijk niet altijd het geval. Stichting Makkelijk Lezen zet zich ervoor in om de begrijpelijkheid van teksten te optimaliseren. Om een bijdrage te leveren aan de optimalisering van de begrijpelijkheid van teksten, heb ik in dit onderzoek gekeken naar één van de mogelijkheden om het tekstbegrip van overheidsteksten te verbeteren: het toevoegen van narratieve elementen. Volgens Evers-Vermeul en Holtermann (2013) kan tekstbegrip worden verhoogd door de afstand tussen lezer en tekst kleiner te maken. Deze kleine afstand zou kunnen worden bereikt door de lezer middels narratieve betrokkenheid bij de tekst te betrekken. Narratieve elementen zouden op die manier een bruikbaar hulpmiddel kunnen zijn om tekstbegrip te verbeteren. In dit onderzoek heb ik gekeken of het toevoegen van een scenario aan een financiële overheidstekst het tekstbegrip van zwakke lezers kan verhogen. Tevens heb ik onderzocht of het daarbij uitmaakt hoe sterk dit scenario overeenkomt met de situatie van de lezer. Vmbo-tl-leerlingen lazen een brochure over erfbelasting met en zonder scenario en maakten daarbij twee opdrachten. In de opdrachten werd de lezers gevraagd zich in de situatie in de opdracht te verplaatsen. De situaties in de opdrachten verschilden in de mate van parallellie met het scenario. Verder beantwoordden leerlingen vragen over het ervaren begrip. Er is geen effect gevonden van de aanwezigheid van een scenario op werkelijk of ervaren tekstbegrip. Ook bleek het daarbij niet uit te maken of de situatie in de opdracht veel of weinig overeenkomsten vertoonde met het scenario in de brochure. Narratieve elementen in financiële overheidsteksten lijken niet te kunnen bijdragen aan beter tekstbegrip van zwakke lezers.