Schrijven op B1-niveau: makkelijker gezegd dan gedaan?

Abstract

Laaggeletterdheid is een groot probleem in Nederland. Eén op de negen Nederlanders tussen de 16 en de 65 jaar is laaggeletterd: dit zijn ongeveer 1,4 miljoen mensen (Buisman & Houtkoop, 2014). Toch wil de overheid ons allemaal bereiken. Sterker nog, de overheid heeft de plicht om dat te proberen. De gemeenten moeten teksten schrijven die voor zoveel mogelijk mensen begrijpelijk zijn, oftewel: teksten op B1-niveau. In dit onderzoek is bekeken of de webteksten van gemeenten op dit niveau zijn. Er is antwoord gegeven op de volgende onderzoeksvraag: ‘In hoeverre zijn de webteksten van gemeenten op het gewenste niveau?’. Er zijn drie studies uitgevoerd om antwoord te geven op deze onderzoeksvraag. De eerste studie geeft antwoord op de eerste deelvraag: ‘Willen de gemeenten aan de richtlijnen van de overheid voldoen?’. Dit blijkt het geval te zijn: 93 procent van de tekstschrijvers geeft aan begrijpelijke teksten belangrijk te vinden. 89 procent van de respondenten verstaat onder een ‘begrijpelijke tekst’ ook een tekst op B1-niveau. In de tweede studie is antwoord gegeven op de tweede deelvraag: ‘Op welk niveau zijn de webteksten van de gemeenten op dit moment?’. Uit een corpusanalyse van negentig webteksten afkomstig van dertig verschillende gemeenten blijkt dat de webteksten nog niet op het gewenste niveau zijn: maar 25 procent van de teksten is op B1-niveau. Dezelfde negentig webteksten zijn in de derde studie gebruikt om antwoord te geven op de derde deelvraag, ‘Waar komt het door dat de webteksten op dit niveau zijn?’. In de derde studie is gekeken wat de tekstschrijvers voor overtredingen hebben begaan op woordniveau, zinsniveau en zinsoverschrijdend niveau. Iets is een ‘overtreding’ als het ervoor zorgt dat de tekst minder goed te begrijpen wordt. De meeste overtredingen, namelijk 204, zijn gemaakt op woordniveau. 88 procent hiervan wordt veroorzaakt door het gebruik van een moeilijk woord of jargon. Ook op zinsniveau zijn er behoorlijk wat overtredingen gemaakt: 93 in totaal. De meeste overtredingen op zinsniveau worden veroorzaakt door ambtelijk taalgebruik (65%) en door lange of complexe zinnen (24%). Hierbij is het opmerkelijk dat kleine gemeenten significant vaker gebruik maken van ambtelijk taalgebruik dan middelgrote en grote gemeenten. De schrijvers van webteksten van gemeenten slagen er dus niet in om begrijpelijk genoeg te schrijven. De meeste teksten zijn op B2-niveau, terwijl het B1-niveau gewenst is. Desondanks is er wel een vooruitgang te zien ten opzichte van tien jaar geleden: toen waren de meeste teksten nog op C1-niveau (Commissie Toekomst Overheidscommunicatie, 2001). De webteksten van gemeenten zijn dus begrijpelijker geworden, maar ze zijn nog niet begrijpelijk genoeg.