De unieke Camino

Abstract

In deze scriptie wordt geanalyseerd hoe de transformatie die religie heeft ondergaan in het postseculiere tijdperk tot uiting komt in de pelgrimage naar Santiago de Compostella. Uit de gepresenteerde literatuur blijkt dat er in Europese samenlevingen momenteel sprake is van een ‘authenticiteitsproblematiek’, een nadruk op het daadwerkelijk ervaren van religie en een nadruk op de rol van media. Nadat deze kenmerken zijn besproken komt het academisch debat over pelgrimages aan bod. Centraal hierbij staat een ruimtelijke benadering: hoe geven mensen betekenis aan ruimte en wat kunnen wij als wetenschappers hier van leren? Vervolgens wordt een geschiedenis van de Camino gepresenteerd en daarna komt mijn, door kwalitatief onderzoek verkregen, informatie over Nederlandse pelgrims aan bod. De pelgrimage blijkt ten eerste alle gesproken pelgrims naar eigen zeggen veranderd te hebben, ten tweede blijken er vele normen op de Camino aanwezig te zijn en ten derde blijkt er een grote rol te zijn weggelegd voor media. Pelgrims naar Santiago begeven zich in een web van ideeën en opvattingen, opgesteld en aangereikt door verschillende autoriteiten, zoals de katholieke kerk, pelgrims met autoriteit verkregen in de Facebook groep ‘Sint Jacobs Route’ en de thuisblijvers die via Facebook meer betrokken zijn bij de tocht (vicarious pilgrimage). Door zichzelf in dit pluriforme web te positioneren construeren pelgrims een eigen, unieke pelgrimage. De transformatie die religie heeft ondergaan komt dus tot uiting in de pelgrimage naar Santiago doordat er ook op de Camino sprake is van een zoektocht naar authenticiteit. Dit wijst op de zoektocht naar religiositeit die in Europa gaande is. Religie is niet tot één duidelijke nieuwe vorm getransformeerd: er zijn vele vormen van nieuwe religiositeit en men heeft de wens om zelf te kiezen welke elementen worden omarmd. Uit mijn onderzoek blijkt bovendien dat er bij deze zoektocht een aanzienlijke rol is weggelegd voor “traditionele” vormen van religie. Dit zet vraagtekens bij het idee van Europa als een 'exceptional case' waarbij het als enige continent op de wereld een sterke afname van aanhangers van ‘traditionele religies’ zou ervaren.