Wel of geen welstand: kunnen bewoners de ruimtelijke kwaliteit regelen?

Abstract

Welstand houdt de gemeente Eindhoven al jarenlang bezig: wel of geen welstand? Is welstand een verrijking of juist overbodig? Moet een gemeente nog wel alles tot in de millimeter nauwkeurig willen regelen? Steeds meer gemeenten zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de welstandsbeoordeling vorm te geven. Gemeente Eindhoven neemt als een van de eerste steden in Nederland de proef op de som en stelt het welstandsbeleid ernstig ter discussie. De gemeente heeft te maken met een afname financiële middelen en deregulering waardoor het welstandsbeleid en –commissie als overbodig worden gezien. Daarnaast wil de bewoner ook steeds meer ruimte voor eigen inbreng. Kortom, welstand staat flink onder druk. Maar betekent dit dat gemeenten hun welstandsnota af moeten schaffen? En zo ja, wat zijn dan de (ruimtelijke) consequenties hiervan? Plus, is er dan nog taak voor de gemeente om regie te voeren op de ruimtelijke verschijningsvormen? Dit vormde voldoende aanleiding om het proces bij de gemeente Eindhoven te onderzoeken en te kijken naar de mogelijke manieren waarop welstand vorm krijgt als er bewoners meer invloed mogen uitoefenen. De verschillende inzichten hebben uiteindelijk geleidt tot het formuleren van de volgende hoofdvraag: In hoeverre kan de gemeente de verantwoordelijkheden van een overheidstaak verleggen naar bewoners bij het nieuwe welstandsvraagstuk in de gemeente Eindhoven? Uit de literatuur kan dus gesteld worden dat er geen eenduidige methode voor bewonerswelstand aan te wijzen is. Is bewonerswelstand wel te realiseren? Ja, maar de manier waarop het tot stand komt is afhankelijk van de verschillende manieren waarop inhoudelijk het beleid door de gemeente kan worden ‘losgelaten’ en of het proces wel van toegevoegde waarde is. Alleen als de gemeente inspeelt op de verschillende behoeften en motivaties van bewoners om te participeren kunnen rechtszekerheid en het algemeen belang worden verantwoord naar de samenleving.